Оқушыларды тамақтандыру құнының қымбаттауы отбасыларға қалай әсер етеді?

19 қарашада Үкімет басшысы Олжас Бектенов мектеп тамағының құнын көтеруді тапсырды. Ол Үкімет отырысында мектеп оқушыларының, әсіресе шағын және шалғай мектептерде қауіпсіз тамақтануды ұйымдастыруда толық тәртіп орнатуды тапсырды. Оның айтуынша, балаларға берілетін тағамның сапасы байыпты қарауды қажет етеді, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

«Білім және денсаулық сақтау министрліктері тарапынан үйлестіру мен бақылаудың әлсіздігін атап өтемін, мен барлық мектеп асханаларының санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестігін қадағалауды, сондай-ақ жұмысқа кадрлардың болуын, жарамдылық мерзімінің сақталуын тексеруді тапсырдым. және тамақ өнімдерін сақтау шарттары. Денсаулық сақтау министрлігінің тапсырмасын орындаудың кешіктірілгенін атап өтемін. Сондай-ақ, әкімдіктер мектеп асханаларын жаңғырту және жабдықтау бойынша тиісті жұмыстарды жүргізбей жатыр», – деді министрлер кабинетінің басшысы.

Оның айтуынша, бүгінде 403 мектепте асхана жоқ, ондағы балалар талапқа сай ыстық тамақпен қамтылмаған.

«Мектептерде, әсіресе шағын және шалғай мектептерде қауіпсіз тамақтандыруды ұйымдастыруда толық тәртіп орнату қажет, азық-түлік сапасын арттыру және жеткізушілердің жауапкершілігін арттыру үшін нақты шаралар қабылдау қажет», - деді Премьер-Министр.

Осыған байланысты білім және денсаулық сақтау министрліктеріне сарапшылар мен ғалымдарды тарта отырып, жыл соңына дейін «Дұрыс тамақтану стандартын», оның ішінде асханасы жоқ мектептерге арналған стандартты ұзақ мерзімді ас мәзірін қабылдауды тапсырды.

Сондай-ақ, білім және қаржы министрліктеріне жосықсыз өнім берушілердің тізілімін автоматтандыру бойынша шаралар қабылдау және осы сатып алуларға қатысушылардың барлығына әкімшілік жауапкершілік орнату тапсырылды.

«Бір балаға азық-түлік құны орта есеппен 500 теңгеден аспайды. Жыл соңына дейін инфляция деңгейін ескере отырып, облыс әкімдіктеріне қаражат бөлінеді. Бұл қаржы мектеп асханаларының материалдық-техникалық базасын жақсартуға жұмсалады.

Азық-түлік сапасы мен бюджет қаражатын пайдаланудың ашықтығын қамтамасыз ету үшін әкімдіктер жыл соңына дейін аппараттық-бағдарламалық жүйелерді орнатуды және оларды Әлеуметтік әмиян АЖ-мен интеграциялауды қамтамасыз етуі керек», - деді министрлер кабинетінің басшысы.

 19 қарашада Білім министрі Ғани Бейсембаев Қазақстанда 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап мектептегі тамақтанудың жаңа стандартын енгізу жоспары туралы хабарлады. Оның айтуынша, бұл мектептегі тамақтың сапасын жақсартады.

Бұған дейін Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев та оқушыларды тамақтандыруға қатысты мәселе көтерген.

Тоқаев: Біз мектеп оқушыларын сапасы күмәнді арзан өніммен тамақтандыра алмаймыз

 «Мен де осы мүмкіндікті пайдаланып, күн тәртібіндегі кейбір өзекті мәселелер бойынша өз пікірімді білдіргім келеді. Оқу жылының басталуымен дәстүрлі түрде білім беру жүйесіне қатысты белгілі бір мәселелер алға шығады. Бұл салада маңызды емес тақырыптар жоқ деп есептеймін.

Мәселен, мемлекет бастауыш сынып оқушылары мен аз қамтылған отбасы балаларын мектептерде тегін ыстық тамақпен қамтамасыз етеді. Дегенмен, мектеп асханаларындағы тағамның сапасы үлкен назар аударуды қажет етеді. Жуырда Маңғыстау облысында балалардың улану оқиғасы қоғамда резонанс тудырғаны орынды. Мұндай жағдайлардың қайталануына жол бермеу керек. Әрине, санитарлық-эпидемиологиялық нормалардың сақталуына қатаң бақылау қажет. Бірақ бұл жерде мәселе әлдеқайда кең. Біз мектеп оқушыларын сапасы күмәнді арзан өніммен асырай алмаймыз. Біз балаларды тамақтандырудың халықаралық стандарттарына ұмтылуымыз керек. Асханалардағы тамақ өсіп келе жатқан денені барлық қажетті заттармен қамтамасыз етуі керек. Бұл жас ұрпақтың денсаулығына тікелей әсер етеді», - деді мемлекет басшысы.

Мектеп оқушыларының тамақтану құны отбасылардың азық-түлік себетіне қалай әсер етуі мүмкін?

Фото: Pixabay

Бұл ретте, таяуда доллардың көтерілгенін ескерген жқн. Яғни, бір доллар 500 теңгеге жетті. Ал енді кей сарапшылар алдағы уақытта бір доллар 1000 теңгеге дейін жетуі мүмкін деп отыр. Ал оның салдарынан елімізде азық-түлік қана емес, басқа да тауарлардың құны қымбаттайды деген сөз.

Қазақстандық экономист Сәбит Рысбаевтың пайымдауынша, теңге девальвацияға ұшырауда. Бұл отбасыларыдң азық-түлік сатып алу мүмкіндігіне әсер етпей қоймасы анық.

Ол бұл туралы әлеуметтік желідегі парақшасында жазды.

«Халықтың сатып алу көрсеткіші түсіп жатыр. Доллар қымбаттап жатыр. Доллар қымбаттаған сайын бүкіл тауарлар қымбаттайды. Отандық өнім де қымбаттайды. Оның да бір шикізаты шетелден келеді. Доллардан қымбаттағаны қымбатшылық әкеледі. Қазір білінбесе де 1-2 айда доллары бар да, доллары жоқ та мұны сезінеді. Бұл бастамасы деп ойлаймын.

Ресейдің Орталық банкісі өткен айда пайыздық ставканы 21%-ге көтерді. Ресейдің тарихында болмаған мұндай пайыз. Ипотекалық кредиттері 40%-дан асты. Ресей долларды ұстап тұру үшін мәжбүрлі түрде барды бұған. Желтоқсанда тағы да отырыс болады. Сол кезде 23%-ке шығарады екен деген сыбыс бар.

Ресейде 1998-де девальвация болды. Рубль 4 есе құнсызданды. Қазақстанда 1999-да президенттік сайлау өтті. Артынан теңге 2 есе құнсызданды. Ресейде 2014-те рубль 1 түнде 2 есе құнсызданды. Қазақстанда 2015-те сайлау өтті. Артынан теңге құнсызданды. Ресейдегі рубльге күніміз қарап отыр. Одан бері түрлі одақтарға кіріп алдық. Алда бізге де оңай болайын деп тұрған жоқ. Айдың күннің аманында Ұлттық банк теңгені ұстай алмауда. Ертең рубль тағы да 2-3 есе құнсызданса, Қазақстанда доллар 1000-нан асады. Мына күнімізбен жылап көрісеміз-ау!?», – деп жазды С.Рысбаев. 

Енді қандай азық-түлік қымбаттауы мүмкін?

23 қазанда вице-премьер Серік Жұманғарин Үкімет доллар бағамы өсуіне байланысты азық-түлік бағасын қалай тежейтіні жөнінде сұраққа жауап берді.

Үкіметтегі брифингте Жұманғарин бүгінде Қазақстан әлеуметтік маңызы бар тауарлардың 10 түрі бойынша өзін 100 пайызға қамтамасыз ететінін айтты. Олардың ішінде ұн, тұз, күріш, макарон, май, картоп, қой еті, сиыр еті, сәбіз бар.

«Азық-түліктің 14 түрі бойынша 80 пайызға және одан да көп пайызға қамтамасыз етілген. Ал 5 түрі бойынша импортқа тәуелділік бар: құс етімен өзімізді 73 пайызға қамтамасыз етеміз; шұжықпен 60 пайызға, балықпен 60 пайызға, ірімшік, сүзбемен 46 пайызға, қантпен 44 пайызға қамтамасыз етеміз. Мұнда белгілі бір деңгейде қауіп бар. Әрине, Қазақстанда өндірілмейтін көкөністер мен жемістердің кейбір түрлері, мәселен, апельсин, банан, лимон және т.б. болуы мүмкін. Бұл өнімдер қымбаттауы мүмкін. Бірақ шамалы», - деді Серік Жұманғарин.

Шенеунік дүкендердегі бағаларға жасалған соңғы мониторингке сәйкес кейінгі аптада ештеңе қымбаттамағанын да жеткізді.

Еске салсақ, бұған дейін ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров доллар бағамы ауытқуына байланысты «Қазақстанда өнімдер мен тауарлар қымбаттай ма?» деген сұраққа жауап берген.

«Доллардың қысқамерзімді құбылуын пайдалануға жол бермейміз. Мұндай қысқамерзімде тауарды тез арада әкеліп, оны басқа бағамен сату қиын деп ойлаймын. Динамикадан процесс біздің тарапымыздан реттеліп отырғанын байқаймыз. Оның үстіне курс құлдырап жатыр», - деді Байбазаров Үкіметтегі брифингте.