Тоқсаныншы жылдардың басында, яғни Тәуелсіздігімізді алған тұста басталған Ұлы көш осыдан бірнеше жыл бұрын тоқырап, қазір қайта жандана бастағанын білеміз. Қлы көш деп отырғанымыз – әлемге тарыдай шашылған қазақ қандастарымыздың елге оралуы.
Бүгінде елімізде оралмандарға түрлі көмектер көрсетіледі. Тоқсаныншы жылдары келіп үлгергендерге жер мен ақшалай көмек берілген болса, қазір шеттен келген қандастарға бірқатар жеңілдіктер, тегін оқу курстары қарастырылған. Олардың тіл мен кәсіп үйренуін үкіметтің өзі қаржыландырып келеді.
Дей тұра, Қазақстанға оралған қандастардың проблемалары да жоқ емес. Азаматтық алудың өзін айтпағанда, оралмандар түрлі әлеуметтік мәселелермен бетпе-бет келіп жатады. Бүгін «Көш көлікті болсын!» республикалық акциясы аясында «Нұр Отан» партиясының бас ғимаратында өткен қоғамдық қабылдауда осы проблемалар туралы, көші-қон саласындағы өзекті мәселелер туралы сөз қозғалды.
Бүгінде Қазақстанға оралған қандастарымыз баспанамен қамтылып, олардың азаматтық алуына Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы да үлкен үлесін қосып келеді. Дегенмен, қауымдастық басшылары әлі де түйіні шешілмей жүрген мәселелер де бар екенін айтып отыр.
Бейнеконференциялық байланыс бойынша өткен іс-шараға Ішкі істер, Сыртқы істер, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, Ауыл шаруашылығы, Әділет министрліктері және олардың жергілікті атқарушы органдарының, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері қатысты.
Мәжіліс депутаты Ерсұлтан Бектұрғанов бүгінде көші-қон мәселесі бойынша елімізде нәтижелі жұмыстар атқарылып және депутаттар бүгінде көші-қон мәселесіне қатысты заңдарға, нормативті құжаттарға тиісті өзгерістер енгізу бойынша жұмыс істеп жатқандарын айтты.
Бейнебайланысқа шыққан Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы Павлодар облыстық филиалының басшысы Болат Зауытұлы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың салиқалы саясатымен елімізге оралған қандастарға көптеген игілікті істер жасалғанына алғысын білдіріп, аймаққа тәуелсіздік жылдары 34 мың адам оралып, бүгінде олардың 90 пайызы Қазақстан азаматтығын алып, елімізге елеулі үлес қосып келе жатқанын айтты.
− Ішкі істер министрлігінің өкілі министрліктің 2015 жылғы 4 желтоқсандағы №992 бұйрығының 2-тармағына сай, Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын кесіп өткен күннен бастап күнтізбелік 5 күннің ішінде Қазақстан Республикасында уақытша болатын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар келген жері бойынша Ішкі істер органдарында тіркелуі тиіс делінген. Осы тұрғыда, Қытай, Өзбекстаннан оралған отбасы Қазақстанға өтіп, Павлодар облысына қоныстанамын десе, арадағы жолдың қашықтығы, жолды білмеуі, көліктерге билеттің болмауы сияқты көптеген себептерге байланысты айтып отырған 5 күн оларға аздық етеді. Себебі, 5 күн өтіп кеткеннен кейін өзге елден оралған адамға айыппұл салынады, әкімшілік жауапкершілікке тартылады. Тіпті ел аумағына келмеуге белгі басылуы мүмкін, − дейді Болат Зауытұлы.
Сол себепті, ол бұл уақытты кем дегенде 15 күнге ұзартқан дұрыс деген ұсыныс тастады. Сондай-ақ тіркеуді шекарада ұйымдастыруға болмас па деген сауал қойды.
Оған қатысты жауап берген Рысбек Исаев, бес күндік тіркеу Халықтың көші-қон туралы заңында көрсетілгенін еске салып, бірақ алдағы жылдың 1 шілдесінен бастап визамен жүретін мемлекеттерден келгендер виза алған кезінде, яғни шекарадан өткен кезінде бірден тұрақты жеріне тіркелуге болатынын айтты. Бұл жағдайда бес күндік тіркелудің қажеті болмайды. Бұл мүмкіндіктен Өзбекстан, Тәжікстан, Грузия, Молдавия елдері тыс қалып отыр.
- Бірақ қазіргі таңда Өзбекстанмен екіжақты келісімдер жасалып жатыр, - деді ол.