АЭС құрылысының өзі МАГАТЭ-нің жіті бақылауында. Алайда құрылысқа бірнеше компания тартылса, бақылау одан сайын қатаяды. Бұл тәсіл технологиялық қателер немесе төтенше жағдайлар ықтималдығын азайтады.
Референдум оң нәтиже берген жағдайда, АЭС құрылысын халықаралық мердігерлер консорциумы жүргізетін болады. Мемлекет басшысының мұндай ұсынысы көрші елдің кейбір (https://t.me/mendkovich/988) саясаттанушыларына ұнамайдеп деп болжанған, олар өздерін барлық мәселеде «сарапшы» санайды, хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.
Бұл туралы мәлімет Еуразиялық аналитикалық клубтың жетекшісі, халықаралық саясаттанушы Мендкович телеграм арнасында жарияланды.
Консорциум дегеніміз не?
Консорциум атом электр станцияларының құрылысы бір компанияға немесе бір мемлекетке тәуелді болмайтынын меңзейді. Жобаға әртүрлі елдердің мердігерлері қатысады, олардың әрқайсысы өзінің бірегей технологиялары мен тәжірибесін әкеледі.
Қазақстанда атом электр станцияларын салу бойынша қысқа тізімге төрт компания енгізілгені белгілі:
▪️CNNC (Қытай);
▪️KHNP (Оңтүстік Корея);
▪️Росатом (Ресей);
▪️EDF (Франция).
Консорциумның артықшылықтары:
Біріншіден, технологиялық тәуелсіздік. Осылайша, жобаны бірнеше ел жүзеге асырса, бұл технологиялар мен қызметтердің бір жеткізушісіне тәуелділік тәуекелдерін азайтады. Егер бүкіл АЭС бір елге тәуелді болса, техникалық қамтамасыз ету және пайдалану мәселелері геосаяси факторлармен күрделенуі мүмкін. Консорциум Қазақстанның бір жеткізушіге байланыссыз жүйе элементтерін таңдап, ауыстыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Екіншіден, халықаралық қауіпсіздік стандарттарын қатаң сақтау. АЭС құрылысының өзі МАГАТЭ-нің жіті бақылауында. Алайда құрылысқа бірнеше компания тартылса, бақылау одан сайын қатаяды. Бұл тәсіл технологиялық қателер немесе төтенше жағдайлар ықтималдығын азайтады.
Үшіншіден, озық технологияларды пайдалану. Консорциумға қатысушы әрбір ел Қазақстанға әртүрлі жаһандық технологиялардың ішінен ең жақсысын таңдау мүмкіндігін бере отырып, жобаға өзінің күшті жақтары мен құзыреттерін қосады. Нәтижесінде, бір ғана технологияның орнына ел бірнеше көздерден инновациялық және дәлелденген шешімдерді алады.
Төртіншіден, геосаяси өзгерістерге қарсылық. Қазіргі әлемде бір жеткізушіге тәуелділік, әсіресе жаһандық геосаясаттағы дағдарыстар фонында осалдыққа айналуы мүмкін. Консорциум Қазақстанның сыртқы саяси факторлардан тәуелсіздігін қамтамасыз ете алады, тіпті жаһандық өзгерістер жағдайында да жобаның тоқтаусыз аяқталып, жұмыс істеуін қамтамасыз ете алады.
@NRG_monitor:
«Референдум оң болған жағдайда тамаша шешім, өйткені көпшілігі АЭС ҚОЛДАУ, бірақ белгілі бір жеткізушіге немесе елге ықтимал тәуелділікке қарсы. Құрылып жатқан консорциум геосаяси тәуекелдерден аулақ болуға мүмкіндік береді. Ал Өзбекстанмен салыстыру дұрыс емес. Қазақстан Өзбекстанда алғаш рет құрлықта (Ресей Федерациясында тек мұзжарғыштарда) қолданылатын тәжірибелік шағын реакторларды әзірге қарастырып жатқан жоқ. Сондықтан орташа сарапшылар өз пікірлерін жасыруы керек. Біз Қазақстанда атом электр стансаларын салуға қолданылатын технологиялар мен тәсілдер туралы шешімді тәуелсіз мемлекет ретінде өз қажеттіліктеріміз бен мүдделерімізді ескере отырып қабылдайтын боламыз».