Енді олардың алып жүрген қарапайым табысы, әлеуметтік қамтамасыз ету құқығы туралы Конституцияның 28-бабымен кепілдендірілген заң көңілге күдік ұялатты.
Жұмыс істеп жүрген зейнеткерлерді мемлекеттік бюджеттен алатын зейнетақыдан айыру туралы ұсыныс қоғамда алаңдаушылық тудырды. Өткен аптада Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова зейнетке кімдер ерте шыға алатынын түсіндіріп берген. Бірақ ол белгілі бір санаттағы азаматтарға ғана. Оның үстіне еңбек өтілі 25 жылдан кем болмауы керек. Бұл қазірге тек талқылануда, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.
"Мысалы, менен зейнет жасына жеткен соң "жұмыс істейсіз бе" деп сұрайды. Мен жұмыс істейтінімді айттым. Менің ғылыммен айналысуға немесе сабақ беруге мүмкіндігім бар. Тиісінше, мен осы салаларда жұмыс істей аламын. Егер солай жасасам, онда зейнетақысыз, тек жалақыға өмір сүремін", – деп түсіндірді министр.
Осылайша, Светлана Жақыпова қоғамның талабын ескеруге болатынын айтады.
"Ал кім ертерек зейнетке шыққысы келеді? Бұл мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған аналар, көп балалы аналар, қауіпті және қиын еңбек жағдайларында жұмыс істейтіндер. Олардың бірнеше санаттары бар. Сондықтан мұндай таңдау құқығын қоғамға беру керек және оны қоғам өзі талқылауға тиіс", – деді ол.
Асхат Аймағамбетов бұл ұсыныс қоғамда алаңдаушылық туғызғанын жазды.
"Бұл идея мемлекеттік шығындарды халықтың ең осал топтарының бірі есебінен шешуге тырысу секілді көрінеді. Мұның орнына бюджетті оңтайландырудың әділ әдістерін іздестіру керек. Көптеген зейнеткердің әзірше минималды төлемдер алатынын және олар өмір сүру үшін жеткіліксіз екенін түсіну маңызды. Енді олардың алып жүрген қарапайым табысы, әлеуметтік қамтамасыз ету құқығы туралы Конституцияның 28-бабымен кепілдендірілген заң көңілге күдік ұялатты. Адамдардың ең аз қарсылық білдіруге қабілетті жерінен үнемдеу жолдарын іздеп жатқандай әсер қалдырады. Алғашында онкологиялық науқастардың емдеу қаржысын қысқарту ұсыныстары, кейін хоспистар мен ауыр науқастарды қолдауға бағытталған қаржыны қысқарту, ал енді – жұмыс істеп жүрген зейнеткерлердің зейнетақысын қысқарту туралы ұсыныс жасалды", – дейді ол.
Мәжіліс депутаты бюджетті үнемдеу керегін, бірақ білім беру, денсаулық сақтау, зейнетақы, жәрдемақы мен азаматтарымыздың жалақыларына қол сұғуға болмайтынын жеткізді.
"Форумдар, мерекелік безендірулер, жаңа әкімшілік ғимараттарды салу, мағынасыз үлкен стадиондардың құрылысы, шетелдік легионерлерге жалақы төлеу және осындай басқа бағыттар тапшылықты жабуға мүмкіндік берер еді. Қуанышқа орай, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мүлдем мұндай бастамалардың жоқ екенін түсіндірді. Заңнамада өзгерістер енгізілмейді. Олардың айтуынша, бұл тек талқылауға ұсынылған пікір ғана, министрліктің алдағы уақытқа жоспары емес. Дегенмен, менің ойымша, бұл идеяның өзі конституциялық және әділдік принциптеріне қайшы келеді. Сондықтан әріптестерімнің қоғамда түсініспеушілік пен артық алаңдаушылықты болдырмау үшін мұндай терең мәселелер бойынша ойланып барып, сөйлеуін қалаймын", – деп жазды депутат әлеуметтік желідег парақшасында.
Сонымен, жұмыс істейтін қазақстандықтар зейнетақыдан айырыла ма?
Еңбек министрі мәселеге нүкте қойды. Ұсыныстар жүзеге асқанда жұмысын жалғастырғысы келетін азаматтар тек зейнетақы жинақтарын алады.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова зейнетақы жүйесіне ұсынылып отырған өзгерістерді түсіндірді. Бұған дейін министр мамандардың ұсыныстарын айтты, соған сәйкес олар кейінге қалдырылған және ерте зейнеткерлікке шығуды енгізуді жоспарлап отыр.
Үкімет отырысында Жақыпова егер ұсыныстар қабылданса, жұмыс істейтін қазақстандықтар бюджет есебінен төленетін базалық зейнетақы алмайтынын түсіндірді. Сонымен қатар, қазіргі уақытта жұмыс істейтін зейнеткерлер төлемдерден айырылмайды.
«Бұл адамдардың тағдыры емес, зейнеткерлікке шығудың мерзімін ұзарту мәселесі қарастырылуда және ол зейнетке шығуды қаламайды мемлекеттік бюджеттен төленетін төлемдер төленбейді, ал оның зейнетақы жинақтары белгілі бір жасқа жеткенде оны алып, осы төлемдерді алады. Ешкім оларға көз сала алмайды. Мұны ескеру қажет. Бірақ Конституция кепілдік берген базалық зейнетақы төлемі төленеді. Сұрақ ынтымақтастық жүйесіне қатысты. Бүгінде оны ешқандай адам немесе бизнес қаржыландырмайды. Яғни, жарналар ол жаққа кетпейді», – дейді Светлана Жақыпова.
Осылайша, зейнеткерлік жасқа жеткеннен кейін жұмысын жалғастыруды жоспарлаған азамат зейнетақы жинақтарын нақты зейнетке шыққанға дейін ғана алады.
«Бұл дайын заң жобасы емес. Біз бұл бағытта қозғалуымыз мүмкін деп болжап жатырмыз, айтамыз. Бірақ, сонымен бірге, қоғаммен пікірлесіп жатырмыз. Қоғам осы жайттарға қандай да бір түрде реакция жасасын деп, сіздер арқылы өтініш білдіремін. Бұл жақсы. Барлығы бұл тақырыпты талқылап жатыр, бұл ауыр мәселе екенін бәрі түсінеді», – деп түсіндірді Жақыпова.
Сонымен қатар, оның айтуынша, көптеген зейнеткерлер сұранысқа ие және олардың тәжірибесі нарыққа қажет.
Сондай-ақ ол 55 жастан ерте зейнеткерлікке шығу үшін азаматтардың 25 жылдық тәжірибесі болуы керектігін түсіндірді. Сонымен бірге, Еңбек министрлігінің басшысы 2043 жылға қарай бірлескен зейнетақы іс жүзінде қалмайтынын айтты. Сондықтан зейнетке ерте шыққандарға базалық зейнетақы төленеді.