Тоқаев: Біз халықаралық аренада сөзсіз беделге ие Франциямен жұмыс істеуге сенеміз

Француздық «Le Figaro» газетінде ҚР Президентінің Қазақстанның теңгерімді сыртқы саясаты, елдің орта держава ретіндегі рөлі және әлемдегі заманауи қақтығыстар жағдайында бейбіт дипломатияның қажеттілігі туралы авторлық мақаласы жарық көрді, деп Skifnews.kz ақпарат порталы хабарлайды.

Сейсенбі, 5 қарашада Парижге мемлекеттік сапармен баратын ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаев алғашқы атом электр станциясын салу туралы шешім қабылданғаннан кейін Қазақстан француз атом индустриясын қолдауы мүмкін деп мәлімдеді.

"Қазір әлемде бұрын-соңды болмаған геосаяси турбуленттілік пен поляризация жағдайында болжам жасау мүмкін еместігін айта кету керек. Жағдайды екі үлкен планеталық сын-қатер қиындатады: үдемелі жаһандық жылыну және жаппай көші-қон. Бұл факторлар бір-бірін күшейте отырып, бүкіл әлем бойынша миллиондаған адамдарға әсер ететін жойқын салдарға әкеледі. Алайда, қазіргі басқару жүйелері мен халықаралық ден қою тетіктері мұндай дағдарыстар жағдайында жеткілікті нәтижелі емес.

Әсіресе, көпжақты институттардың да жиі тығырыққа тірелуі алаңдатады. Біріккен Ұлттар Ұйымының мысалы бұл дағдарысты айқын көрсетеді. Жаһандық ынтымақтастықтың символы ретінде қызмет етуге арналған бұл таптырмас және баламасыз ұйым бүгінде үлкен қиындықтармен бетпе бет келіп отыр. Бастапқыда Дүниежүзілік ынтымақтастықтың символы ретінде құрылған бұл ұйым бүгінде таптырмас болып қала береді және күрделі қиындықтарға тап болуда.

Дәстүрлі алпауыт державалар, экономикалық және саяси мастодондар күн тәртібіндегі негізгі мәселелер бойынша жиі алшақтайды. Бұл келіспеушіліктердің салдары әсіресе қақтығыстар ұзаққа созылатын аймақтарда қатты сезіледі, ал бұл келіспеушіліктерді шешу үшін құрылған құрылымдар, ең алдымен БҰҰ, қауқарсыз қалып отыр. Осылайша, біз «геосаяси координаттар жүйесі» біршама өзгерістерге ұшыратынын қабылдап, мультилатерализмді қайта қарастыруымыз керек.

Жаңа шындықтың негізгі аспектілерінің бірі - орта державалар тобының өсіп келе жатқан рөлін мойындау. Бұл елдердің экономикалық және саяси маңызы артып келеді. Олардың салмақты және сындарлы ұстанымы жаһандық белгісіздік жағдайында артықшылыққа айналады. Ірі державалар консенсусқа қол жеткізе алмайтындықтан, бұл диалог мүмкіндіктерін қолдай отырып және жаһандық ынтымақтастыққа деген адалдықты сақтай отырып, орта державалар делдал рөлін өзіне жиірек алып жатыр.

Көптеген жылдар бойы Қазақстан теңдестірілген сыртқы саясатты белсенді жүргізіп келеді және бүкіл әлем бойынша дипломатиялық бастамаларды ілгерілетуге қатысады. Орта державаның жаңа мәртебесі біздің елімізге осы маңызды миссияны жүзеге асыру үшін үлкен жауапкершілік жүктейді.

Ағымдағы сын-қатерлер мен қақтығыс тәуекелдерінің өсуі жағдайында Қазақстан бітімгершілік процестер мен өркениетаралық диалогты сүйемелдейді. Әзербайжан мен Арменияға бейбітшілік шарты бойынша келіссөздер жүргізу үшін алаң бере отырып, біз екі елдің қарым-қатынастарында жаңа парақ ашуға деген ұмтылысын жан-жақты қолдаймыз. Бұған дейін Астана Сирия проблемасы бойынша келіссөздер жүргізіп, Иран ядролық бағдарламасына қатысты көпжақты келіссөздер алаңын ұсынған болатын. Қазақстан сондай-ақ конфессияаралық диалогты ілгерілету үшін бірегей тұғырнама ретінде қызмет ететін әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съездерін ұдайы өткізіп тұрады. Бұл күш — жігер ынтымақтастықтың, теңдік пен бейбітшіліктің ортақ құндылықтарын, яғни Қазақстан мен Францияға да тән ортақ қағидаттарын көрсетеді.

Ұлттық жоспарда біз ішкі саясатта берік демократиялық басқару жүйесін құрдық және «жасыл» энергетика, цифрлық технологиялар және логистика сияқты болашақ салаларды, соның ішінде француз компанияларымен тығыз қарым-қатынаста белсенді түрде дамытып жатырмыз

Қоршаған ортаны қорғау саласында біз жаһандық климаттық күн тәртібін берік ұстанамыз және планета мен болашақ ұрпақ алдындағы міндеттемелерімізді растай отырып, Париж климаттық келісімін жан-жақты қолдаймыз. 2060 жылға қарай көміртекті бейтараптыққа қол жеткізудің біз мәлімдеген мақсаты – Қазақстанның орнықты даму мақсаттарын дәйекті іске асыруының тағы бір дәлелі.

Біз президент Эмманюэль Макронмен бірлесіп, осы жылдың желтоқсан айында су ресурстарына қатысты барлық сын-қатерлер бойынша ынтымақтастықты күшейту мақсатында және БҰҰ-ның орнықты дамуының ең маңызды мақсатына: «барлығына таза су және санитарияға» қол жеткізу жолында One Water Summit бастамасын өткізуге қуаныштымыз.

Қазақстанның тату көршілік қағидатына берік міндеттемесі «Орта дәліз» – Қазақстан мен Каспий теңізі арқылы Азия мен Еуропаны байланыстыратын стратегиялық бағыт сынды жобалар арқылы өңіраралық интеграцияны белсенді дамытуға мүмкіндік береді.

Бұл тек сауда жолдарын кеңейту туралы емес; әр түрлі аймақтар арасындағы өзара тиімді экономикалық байланыстарға ықпал ететін ынтымақтастық рухын нығайту жөнінде айтамыз. Мұндай күш-жігер Еуропа мен Францияның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін маңызды, бұл біздің екіжақты қарым-қатынасымыздың маңызды аспектісі. Табиғи уран өндірісі бойынша әлемдік көшбасшы болып табылатын Қазақстан француз атом өнеркәсібінің сенімді серіктесі мәртебесін сақтап қалуға үміттенеді.

Президент Э.Макронның өткен жылдың қараша айында Астанаға сапары барысында біздің елдеріміз сирек жер металдары, жаңартылатын энергия көздері және азаматтық атом энергетикасы саласындағы өзара іс-қимылды дамытуға өзара қызығушылық танытты, бұл біздің стратегиялық әріптестігімізді кеңейту үшін жаңа перспективалар ашады. Жақында тәуелсіз Қазақстандағы алғашқы атом электр станциясының құрылысы туралы жалпыұлттық референдумның оң нәтижелері болашақта өзара тиімді ынтымақтастық үшін берік негіз қалайды. Әрине, бұл жаһандық энергетикалық қауіпсіздікті нығайтуға ықпал етеді.

Қазақстан – Францияның стратегиялық және сенімді серіктесі

Бұл әлемдегі қазіргі тұрақсыздық жағдайында өте маңызды. Сондықтан Қазақстан сияқты орта державалардың көпжақты диалогты ілгерілету және жаһандық әрі өңірлік тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін өз мүмкіндіктерін пайдалануы қажет.

Қазақстан әрдайым белсенді, прагматикалық және теңгерімді сыртқы саясатты жүргізеді, барлық мемлекеттермен ынтымақтастықты нығайта отырып, осы процеске одан әрі белсенді түрде жәрдемдесуге ниетті.

Біз халықаралық аренада сөзсіз беделге ие және үлкен дипломатиялық тәжірибесі бар Франциямен жұмыс істеуге сенеміз. Біз бірге тұрақты және гүлденген әлем құруға, қауіпсіз қатар өмір сүруді, өзара тиімді ынтымақтастықты және жалпыға ортақ прогресті қамтамасыз етуге өз үлесімізді қоса аламыз. Дәл осы көзқараспен Француз Республикасы Президентінің шақыруымен мен қарым-қатынасымыздың тарихындағы алғашқы Парижге мемлекеттік сапарымды жасаймын". 

Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ,

Қазақстан Республикасының Президенті