Яғни, хиджаб – жеке таңдау, оны міндеттеу де, шектеу де заң тұрғысынан орынсыз.
Қазақстан қоғамында соңғы жылдары хиджаб тақырыбы жиі талқыланатын мәселеге айналды. «Бұл – еркін таңдау ма, әлде қысымның белгісі ме?» деген сұрақ әлеуметтік желілерде күн сайын дерлік дау туғызады. Бір тарап орамалды ар-ұят пен сенімнің көрінісі десе, екіншілері оны қоғамдағы еркіндікті шектеу деп санайды. Демек, мәселе тек жеке киім таңдаудан әлдеқайда кең – ол мемлекет пен діннің, дәстүр мен заманауилықтың тоғысында тұр, деп жазады Skifnews.kz ақпарат порталы.
Қазақстандағы ахуал
Зайырлы мемлекет бола тұра, Қазақстан халқының басым бөлігі мұсылман екенін ескерсек, әйел мәртебесі мен хиджаб жайлы пікірталас қоғам үшін өзекті. 2024 жылғы зерттеу нәтижесінде, қазақстандық әйелдердің үштен бірі хиджабты үнемі немесе жиі киетінін айтқан. Соңғы он жылда бұл көрсеткіш тұрақты түрде өсіп отыр. Егер бұрын орамал негізінен ауылдық жерлерде байқалса, қазір қаладағы жас қыздар арасында да кең тарала бастаған.
Сарапшылар пікірі
Дінтанушы Айжан Мұқашева атап өтеді: «Әйелдің орамал тағуы – оның жеке діни сенімі мен рухани көзқарасына байланысты. Бірақ бұл шешімге қысым көрсетілмеуі тиіс. Дін – жеке таңдау, ал мемлекет – зайырлы. Сондықтан хиджабты тағу да, тақпау да әркімнің өз еркі».
Әлеуметтанушы Нұржан Сейдахмет болса, жастар арасындағы үрдісті ерекше көрсетеді: «Қазіргі буын үшін хиджаб көбіне өзіндік идентификацияның бір бөлігіне айналып отыр. Олар орамалды ата-ананың қысымынан емес, көбіне өз таңдауы ретінде қабылдап жүр».
Мемлекет пен дін ұстанымы
Қазақстан Мұсылмандары діни басқармасы ресми құжаттарында орамалды парыз ретінде түсіндіреді. Дегенмен мемлекет деңгейінде басты қағида – зайырлылық. Яғни, хиджаб – жеке таңдау, оны міндеттеу де, шектеу де заң тұрғысынан орынсыз. 2025 жылы қабылданған заңға сәйкес, қоғамдық орындарда бетті толық жабатын киімдерге (мысалы, никаб) тыйым салынды. Бұл – қауіпсіздік пен жеке тұлғаны анықтауға байланысты шара. Ресми органдардың айтуынша, шешімнің хиджабқа қатысы жоқ. Дегенмен бұл да қоғамда қызу пікірталас туғызды.
Қоғамдағы тепе-теңдік
Қыздар арасында хиджаб әртүрлі мағынаға ие болып отыр: біреулер үшін – сенім, екіншілері үшін – дәстүр, ал үшіншілер үшін – сәндік элемент немесе өзін қорғау құралы. Сондықтан мәселе – орамалды тағу немесе тақпау туралы емес, бастысы – әйелдің таңдау еркіндігіне құрметпен қарау.