2026 жылдан бастап жұмыс берушілер төлейтін міндетті зейнетақы жарналарының мөлшері 3,5 пайызға жетеді.
Салық реформасы, әлеуметтік төлемдер, қаржылық бақылау және нарықтағы баға қысымы
2026 жыл Қазақстан үшін құқықтық және экономикалық тұрғыдан бетбұрыс кезең болмақ. 1 қаңтардан бастап елде жаңартылған Салық кодексі күшіне еніп, қаржы айналымы, әлеуметтік төлемдер, медициналық сақтандыру мен азаматтардың күнделікті шығынына тікелей әсер ететін бірқатар нормалар қолданысқа енгізіледі. Мемлекет бір мезетте екі бағытты ұстанып отыр: әлеуметтік міндеттемелерді күшейту және қаржы тәртібін қатаңдату.
Салық жүйесі: жеңілдету мен қымбаттаудың қатар жүруі
2026 жылдан бастап Қазақстанның салық салу жүйесі түбегейлі жаңарады. Жаңа Салық кодексінің мақсаты — бизнеске түсетін әкімшілік жүктемені азайту, есептілікті оңайлату және көлеңкелі экономиканы қысқарту. Құжатқа сәйкес, салық есептілігі 30 пайызға қысқарады, салық түрлері 20 пайызға азаяды, жеңілдіктер мен алымдар оңтайландырылады.
Сонымен қатар дифференциалды мөлшерлемелер енгізіліп, экономиканың жекелеген секторларына әртүрлі салық саясаты қолданылады. Алайда бұл реформаның ең маңызды әрі қоғамда қызу талқыланған тұсы — қосылған құн салығының 12 пайыздан 16 пайызға дейін өсуі.
ҚҚС бойынша міндетті тіркелу шегі 40 миллион теңге деңгейінде белгіленіп отыр. Яғни жылдық айналымы осы сомадан асқан кәсіпкерлер ҚҚС төлеуші ретінде тіркелуге міндетті. Сарапшылар бұл өзгеріс шағын және орта бизнес үшін қосымша салмақ болуы мүмкін екенін жасырмайды.
Әлеуметтік маңызы бар салаларға қатысты бірқатар жеңілдіктер сақталды. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі мен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру аясындағы қызметтер ҚҚС-тан босатылады. Орфандық және әлеуметтік мәні бар ауруларды емдеу, кітап басып шығару, археологиялық жұмыстар да салықтан тыс қалады. Ал дәрі-дәрмек пен медициналық қызметтерге 2026 жылы ҚҚС 5 пайыз болып белгіленіп, 2027 жылдан бастап 10 пайызға дейін өседі.
Жеке табыс салығы: прогрессивті жүйе іске қосылады
2026 жылдан бастап жеке табыс салығы прогрессивті сипат алады. Жылдық табысы 8 500 АЕК-тен асатын азаматтар 15 пайыз жеке табыс салығын төлейді. Қазіргі есеппен бұл шамамен 33 миллион теңгеден жоғары табысқа қатысты. Бұған дейін барлық азаматтарға бірдей 10 пайыздық мөлшерлеме қолданылып келген.
Осы тәсіл дивидендтерге де енгізіледі. Жылына 230 мың АЕК-тен асатын табысқа 15 пайыздық салық салынады. Мемлекет бұл қадам арқылы табысы жоғары азаматтардың әлеуметтік жауапкершілігін арттыруды көздеп отыр.
Қымбат мүлік пен тауарларға салық жүктемесі артады
Жаңа кодексте жеке «сән-салтанат салығы» ұғымы енгізілмегенімен, қымбат тауарлар мен мүлікке қатысты салықтық қысым күшейеді. Құны 75 миллион теңгеден асатын автокөліктерге, 100 миллион теңгеден жоғары яхта мен әуе кемелеріне, литрі 500 мың теңгеден қымбат алкогольге және данасы 10 мың теңгеден асатын темекі өнімдеріне 10 пайыз акциз салынады.
Сонымен қатар жалпы құны 450 миллион теңгеден асатын бірнеше жылжымайтын мүлік нысаны бар азаматтар үшін мүлік салығы жоғары мөлшерлемемен есептеледі. Мәслихаттарға жекелеген объектілердің есептік құнын 50 пайызға дейін арттыру құқығы берілді.
Зейнетақы мен әлеуметтік төлемдер: өсім бар
2026 жылғы 1 қаңтардан бастап жасына байланысты және еңбек сіңірген жылдары үшін тағайындалатын зейнетақы төлемдері 10 пайызға артады.
Негізгі әлеуметтік көрсеткіштер мынадай деңгейде белгіленді:
— ең төменгі жалақы — 85 000 теңге;
— базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері — 35 596 теңге;
— ең төменгі зейнетақы — 69 049 теңге;
— айлық есептік көрсеткіш — 4 325 теңге;
— ең төменгі күнкөріс деңгейі — 50 851 теңге.
Сонымен бірге зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемдері жеке табыс салығынан босатылады.
Зейнетақы жинағы: мүмкіндік те, шектеу де бар
2026 жылға арналған зейнетақы жинағының жеткіліктілік шегі бекітілді. Бұл — азаматтың зейнетақы шотында міндетті түрде қалуы тиіс ең төменгі сома. Осы межеден асқан қаражатты ғана тұрғын үй алу, емделу немесе инвестициялық басқарушы компанияларға аудару үшін пайдалануға болады.
Алаяқтық схемаларының жиілеуіне байланысты зейнетақы жинағын тіс, көз емдеуге және пластикалық операцияларға пайдалану шектелді.
Мобильді аударымдар: қаржылық бақылау күшейеді
2026 жылдан бастап банктер азаматтардың шоттары мен ақша қозғалысы туралы мәліметті салық органдарына беруге міндетті. Егер үш ай ішінде бір шотқа әртүрлі адамдардан 100-ден астам аударым түсіп, олардың жалпы сомасы 1 020 000 теңгеден асса, бұл кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қарастырылады.
Күнделікті тұрмыстық аударымдар тексеріске ілінбейді, алайда тұрақты әрі ірі көлемдегі түсім мемлекет бақылауына алынады.
МӘМС: медициналық пакет кеңейеді
2026 жылдан бастап міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне бірқатар созылмалы аурулар енгізіледі. Қант диабеті, балалар церебралды сал ауруы, ревматизм, дәнекер тіндердің жүйелі аурулары, артериялық гипертензия толықтай сақтандыру есебінен емделеді.
Созылмалы бүйрек ауруымен ауыратын науқастар үшін диагностика, дәрі-дәрмек, гемодиализ және бүйрек трансплантациясы да МӘМС аясында көрсетіледі.
Құжаттар мен айыппұлдар: АЕК өскен сайын баға да өседі
АЕК-тің өсуіне байланысты паспорт пен жүргізуші куәлігін рәсімдеу қымбаттайды. 36 беттік паспорт — 34 600 теңге, 48 беттік — 51 900 теңге, балалар паспорты — 17 300 теңге болады. Алғаш рет жеке куәлік алу және мерзімі өтіп кеткен құжатты ауыстыру тегін.
Айыппұлдар мен нотариус қызметтерінің құны да өседі.
Нарықтағы баға қысымы: инфляциялық тәуекелдер
Ұлттық банк ҚҚС-тың өсуіне байланысты инфляциялық қысымның күшеюі мүмкін екенін ескертеді. Байланыс пен интернет тарифтері, логистика, техника, электромобильдер мен элиталық тұрғын үй бағасында өсім байқалып отыр. Бұл үрдіс 2026 жылы да жалғасуы ықтимал.
2026 жыл Қазақстан үшін қаржы тәртібі мен әлеуметтік саясаттың жаңа кезеңін бастайды. Мемлекет бір жағынан зейнетақы мен әлеуметтік төлемдерді өсірсе, екінші жағынан табыс пен қаржы айналымына бақылауды күшейтіп отыр. Бұл өзгерістер азаматтарды ашықтыққа, есепке және қаржылық жауапкершілікке бейімдеуді көздейді.
Айыппұл, білім беру, еңбек, цифрлық бақылау және жасанды интеллект
2026 жылы қабылданған өзгерістер тек салық пен әлеуметтік төлемдермен шектелмейді. Жаңа жылдан бастап азаматтардың күнделікті өміріне тікелей әсер ететін бірқатар құқықтық, цифрлық және институционалдық жаңалықтар күшіне енеді. Бұл өзгерістер көп жағдайда көзге бірден байқалмайды, бірақ салдары ұзақ мерзімге созылады.
Айыппұлдар мен мемлекеттік баждар өседі
Айлық есептік көрсеткіштің 4 325 теңгеге дейін ұлғаюы айыппұлдардың автоматты түрде қымбаттауына әкеледі.
2026 жылы:
— жылдамдықты 10–20 км/сағ асыру — 21 625 теңге;
— 40 км/сағ-тан артық асыру — 86 500 теңге;
— жол қозғалысы ережесін жүйелі бұзу ірі айыппұлмен жазаланады.
Нотариус қызметтері де қымбаттайды. Қалада мүлікке қатысты келісімдер 51 900 теңгеге, ауылдық жерлерде 11 677 теңгеге дейін жетеді.
Мектеп пен балабақшалар: күтпеген тексерістер
2026 жылғы 1 ақпаннан бастап балаларға арналған ұйымдарды мемлекеттік бақылаудың жаңа тәртібі енгізіледі.
Мектептер, балабақшалар, мектеп-интернаттар мен лагерьлер алдын ала ескертусіз тексерілуі мүмкін.
Заң бұзу туралы шағым немесе сигнал түскен жағдайда уәкілетті орган жоспардан тыс тексеріс жүргізуге құқылы. Бұл норма мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдарға қатысты қолданылады.
МӘМС мәртебесі: сақтандыру мерзімі ұзартылады
2026 жылдан бастап міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде тағы бір маңызды өзгеріс бар.
Егер азамат кемінде 5 жыл бойы үздіксіз жарна төлеген болса, табысынан айырылған жағдайда оның «сақтандырылған» мәртебесі 6 айға дейін сақталады.
Ал жарнаны тұрақты төлемеген азаматтар үшін бұл мерзім 3 аймен шектеледі.
Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары артады
2026 жылдан бастап жұмыс берушілер төлейтін міндетті зейнетақы жарналарының мөлшері 3,5 пайызға жетеді.
Бұл төлемдер 1975 жылы және одан кейін туған азаматтарға ғана аударылады.
Маңызды жайт:
— бұл жарналар қызметкердің жеке меншігі болып саналмайды;
— мұраға қалдырылмайды;
— шартты шоттарға түседі.
2028 жылға қарай бұл мөлшер 5 пайызға дейін өседі.
Байланыс пен интернет: тарифтер өсімі жалғасады
2026 жылы байланыс қызметтері де қымбаттайды.
Beeline, Tele2/Altel операторлары бірқатар тарифтерді көтереді:
— күнделікті пакеттер 30–40 теңгеге;
— кейбір тарифтер 270 теңгеден 300 теңгеге дейін өседі.
Бұл өсім инфляциялық қысыммен және ҚҚС-тың көтерілуімен байланыстырылады.
Логистика мен көлік тарифтері
Мұнай тасымалдау тарифі 37,9 пайызға өсіп, тоннасына 6 777 теңгеден асады.
Теміржол тасымалында тарифтерді көтеру жоспарланғанымен, 2026 жылдың І тоқсанына мораторий енгізілді.
Бұл шешім бағаның күрт өсуін уақытша тежеу үшін қабылданған.
Техника мен электроника: тапшылық пен баға
2026 жылы техника нарығында баға қысымы күшейеді.
— DDR5 жедел жады мен SSD-дискілерге сұраныс артып, тапшылық байқалады;
— кей сегменттерде баға 100 пайызға дейін өсуі мүмкін.
Бұл әлемдік жеткізу тізбегіндегі үзілістермен байланысты.
Электромобильдер: квота жоқ, баға бар
Электромобильдерге қатысты квотаның болмауы салдарынан нарықта баға 30–40 пайызға дейін қымбаттайды.
Сарапшылар бұл үрдіс 2026 жылы да сақталуы мүмкін екенін айтады.
Жылжымайтын мүлік: элиталық сегмент қымбаттайды
Элиталық тұрғын үй мен тәуліктік жалға беру нарығында баға өсімі байқалады.
Кей өңірлерде тәуліктік жалдау құны 15 мың теңгеден 22 мың теңгеге дейін жеткен.
Жалпы өсім 46,6 пайызға бағаланып отыр.
Жасанды интеллект: міндетті таңбалау енгізіледі
2026 жылғы 18 қаңтардан бастап жасанды интеллект көмегімен жасалған өнімдер міндетті түрде таңбалануы тиіс.
Бұл талап бұқаралық ақпарат құралдарына, цифрлық контентке және бизнеске қатысты.
Заң талаптарын бұзғандарға:
— жеке тұлғаларға — 15 АЕК-ке дейін,
— ірі бизнеске — 200 АЕК-ке дейін айыппұл салынады.