Біздің басылымға берген сұхбатында ҰҚК экс-төрағасы Нартай Дүтбаев белгілі банкир Ержан Тәтішевтің өліміне қатысы жоқ екенін айтып, өз туыстарын қылмыстық қудалаудан құтқару үшін қысыммен сотта мойындағанын айтты. Оның артынан сотталған "шыны патшасы", қылмыс әлемінің серкесі Мұратхан Токмади да (Мурка) дәл осындай мәлімдеме жасап, өзінің Тәтішевтің өліміне қатысы жоқ деп сендірді. Және арнайы қызметтердің бұрынғы басшысы Кәрім Мәсімовтың қысымына ұшырағанын айтқан еді. Олардың мәлімдемесі қаншалықты рас? Бұл туралы және басқа да көптеген мәселелер жөнінде аза тапқан банкирдің ағасы және белгілі кәсіпкер Еркін Тәтішевпен әңгімелестік.
- Еркін, Сіздің ойыңызша, Дүтбаев пен Тоқмәдидің айтқан атышулы мәлімдемелерінің артында не тұр – жай хайп па? Немесе қазақстандық Фемида басқаларды айыптап, нағыз кісі өлтіруші бостандықта жүр ме?
- Екі мәлімдеме де жалған. Дутбаев ағамды өлтіруге негізгі тапсырыс берушісі болмаса да, ол осы зұлымдықтың ұйымдастырушысы болып табылады. Мен мұны іс материалдары, айғақтар, фактілер бойынша білемін. 2004 жылдың желтоқсанында ағамның өліміне дейін Ержанға қорқыту және бопсалау мақсатында бірнеше мәрте қастандық ұйымдастырған. Кейін біз бұның өлтіру мақсатында жасалғанын түсіндік. Мұның бәрі Ғабдолла Сабралиевтің басшылығымен 10 адамнан тұратын банданың қолымен жасалды, оның әрекетін Дүтбаев басқарды. Әрине, енді ол бәрін жоққа шығарады. Бірақ де – факто-бұл банда бәрібір ҰҚК-нің, оның ішінде Дутбаевтың бақылауында болды.
Бұл істе негізгі рөлді Ғабдолла емес, ұйымдастырушы Лев Начманович деген біреу болды. Егер сіз оның өмірбаянына үңілетін болсаңыз, онда оның Дүтбаевпен мектеп жасынан немесе студенттік кезінен өте жақын болғанын білесіз. Қазір Дүтбаев неше түрлінәрсені айта алады. Өтірік айтуға кәсіби үйретілген адамдарға қалай сенуге болады? Содан кейін мен бұл істі ашуға жеке өзім қатыстым. Біз басқа үлкен ағамызбен, БТА қызметкерлерімен және РУБОП-тағы адамдармен бірден қастандық ұйымдастырушыларының бірін - Лев Начмановичті таптық. Содан кейін ұялы байланыс биллингі бойынша Дүтбаевпен жеке байланысын анықтадық.
Осының бәрі 2007 жылы ҰҚК төрағасы Амангелді Шабдарбаев болған кезде қайта қылмыстық тергеу барысында расталды. Онда барлық фактілер орын алды, атап айтқанда: Нахманович Алматы ҰҚКД басшысы Нұрбековке қалай барған және жедел байланыс бойынша Дүтбаевтың өзіне барлық мән-жайлар туралы баяндап берген. Айтпақшы, кейінірек Нұрбеков сотта мұның бәрін куәгерлік айғақтарда растады. Дүтбаевтың шәкірттерінің бірі-Раис Мұратов бұл қылмысты жасыруды ұйымдастырып, кейіннен сотталды. Ол әлдебір Таймазды осы қылмысты өз мойнына алуға көндіріп, отбасын түрмеде отырған кезінде қамтамасыз етуге уәде берген. .
Сонымен қатар, Сабралиевтың қылмыстық тобы Қазақстанда айтарлықтай белгілі Аділ-автоматчик атты киллерді арнайы жалдады.
Бұл қылмыскер түрмеде отырды, бірақ бір түрмеден екінші түрмеге ауысқан кезде ол "күтпеген жерден" жоғалып кетті. Әрине, арнайы қызметтердің бірі оған автокөліктен қашуды ұйымдастырды. Тағы қосайын - ешкім бүкіл ел бойынша аса қауіпті қылмыскерді іздемеді! Ержан ЦСКА корттарында теннис ойнады, ал жақын жерде Адиль-автоматшы "жататын жерді", яғни атыс орнын анықтады. Ағам теннис ойнаған кезде оны 25-30 метр қашықтықтан ату керек еді. Бірақ бұған дейін жеткен жоқ, өйткені Нахманович 2002 жылы тұтқындалып, Дутбаевтың араласуынан кейін босатылды. Бірнеше жылдан кейін Адиль-автоматшы полициямен атыс кезінде қаза тапты.
Нахманович кейінірек қайтыс болды, шамамен 2013. Өлімінен аз уақыт бұрын оны айғақтар беру үшін Қазақстанға экстрадициялап үлгерген. Айтпақшы, ол сол кезде олардың Дутбаевпен достық қарым-қатынасы туралы көп айтты. Осы айғақтардың барлығы ҰҚК мұрағатында сақталған. Егер сізге рұқсат етілсе, оларды сұрата аласыз. Олар, негізінен, бере алады. Материалдар ресми пайдалануға арналған болса да, шындықты ашуға көмектеседі.
2001 жылы Ержанның жеке күзетіне ҰҚК – нің бұрынғы екі қызметкері-Зозуля мен Торубаров енгізілді. Олар Дутбаевқа қайда баратыны, оның жұмыс кестесі туралы мәлімет беріп отырды.
2002 жылы отбасына қарсы бопсалау немесе террорлық шабуыл емес, ағамды өлтіруге алғашқы әрекетті ұйымдастыру жасалды. Бірақ мен бұл туралы қылмыстық істі тергеу нәтижелері бойынша 2007 жылы ғана білдім. Мен сол кезде Президент Әкімшілігі Басшысының, Бас прокурордың, ҰҚК басшылығының атына жаңа деректердің пайда болуына байланысты 2004 жылы болған ағамның өліміне қатысты істі тергеуді қайта бастау туралы өтініш жаздым.
Құдайға шүкір, 2007 жылы ҰҚК-де адал офицерлер қалған екен, олар бұл істі ашты: олар осы топтың куәгерлері мен мүшелерін тапты.
- Дүтбаев Тәтішевпен жеке таныс болды ма?
- Таныс болды деп ойлаймын. Дүтбаев билікте баяғыда болған, ал біздің ел кішкентай. Барлығы бір-бірін біледі. Ол Тәтішевпен және Әблязовпен жеке таныс болған.
- Тоқмади ағаңыздың сеніміне қалай қол жеткізді?
- Ол жалпы аң аулау әуестігі аясында ортақ таныстар арқылы танысты. Бұл түсінікті. Танысу үшін сенімді себеп тапты. Содан кейін Тоқмади өзінің тарихын айтып берді, ол мүлде бандит емес, бірақ қандай да бір жолмен осы салаға келді. Олар бұл мәселеде сенімді, шебер бола алады.
- ҰҚК-нің бұрынғы басшысы Амангелді Шабдарбаев сізден қылмыстық істі қайта қарау туралы арыз жазуды бірнеше рет өтінген, бірақ сіз бас тартқан деген қауесет бар…
– Бұл шындыққа сәйкес келмейді. Шабдарбаев ҰҚК төрағасы болды. Егер күмән туындаса, менің өтінішімсіз осының өзі істей алар еді. Біз бұл іс бойынша кез-келген тергеуге әрқашан ашықпыз.
2007 жылғы тергеу қорытындылары бойынша бұның ҰҚК шаңырағының астында ұйымдасқан қылмыс екені анық болды және Дутбаевпен, Нахмановичпен, САБРАЛИЕВ ҰҚТ-мен байланыс анықталды. Олар жарты жыл дайындалды жоспар құрды, пәтер жалдады, қару-жарақтар мен машиналар сатып алды. Бірқатар әрекеттер болды: жұмысшыларды ұрып-соғу, қорқыту үшін қоңырау шалу, күзетшілерге шабуыл жасау, Молотов коктейлін көлікке лақтыру. Мұның бәрі қарапайым 2 миллион доллар бопсалау ретінде жасырылған.
Қазір мен мұның бәрін Мұхтар Әбілязовтың Дүтбаевпен бірге ұйымдастырғанын сенімді түрде айта аламын. Әбілязовтың түрмеде отырғанына қарамастан, олар баяғыдан бері байланыста болған.
2004 жылғы желтоқсанда өлтірілгеннен бері шамамен 18 жыл өтті. 2016-2017 жылдардағы тергеу Әбілязовтың, Дүтбаевтың және Тоқмадидің кінәсін фактілер мен айғақтарда толық дәлелдеді. Олар қазір бұл қылмысқа қатысы жоқ және бір – бірімен ешқандай байланысы жоқ деп мәлімдейді. Дегенмен бұлтартпас дәлелдер бар-Интернетте жарияланған телефон арқылы сөздерін алайық. Бұл бір банда. Мен Токмадиді өлтіруші деп санаймын.
Менде АҚШ – тың бұрынғы құқық қорғау органдарының қызметкерлері-ФБР, CSI, сот-медициналық сарапшылар жасаған америкалық сараптама бар, олар оқты солардың атқанына 99% сенімді және ол кездейсоқ емес, бұл қасақана әрекет болды деді.
Тоқмәди Әбілязовтан алған жеке басының пайдасы үшін кісі өлтірді. Сондықтан мен үшін бұл мәселе жабық, айқын. Қазір, бұл жағдайдың болғанына көп жылдар өтті. Және ТұранӘлем Банкімен болған барлық жағдайлар, шынайы Тапсырыс берушінің кім екенін және оның қандай пайда алғанын көрсетті. Мен ТұранӘлем банкінен ұрланған миллиардтаған қаражат туралы айтып отырмын.
Ержан қайтыс болғаннан кейін Тоқмадидің материалдық жағдайы күрт жақсарды. Ол өзін кәсіпкер және қайырымдылық жасаушы ретінде көрсете бастады.
Дүтбаевтың мерзімінен бұрын бостандыққа шыққанына таң қаламын. Оған 10 жылдан астам бас бостандығынан айыру тағайындалды. Мұндай адамдарға кешірім қажет емес.
Мен оның сұхбатын сіздің басылымыңыздан оқыдым. Онда ылғи өтірік. Ол фактілерді бұрмалайды. Енді менің тарапымнан оны қазбалау мағынасыз, тіпті жиіркенішті!
Мен оның қандай негізде бостандыққа шыққанын білгім келеді? Оның ағамның өлімін ұйымдастырудағы рөлі, шын мәнінде толық ашылған жоқ, тек техникалық қолдау көрсеткені, бақылау, телефонмен сөөздерін тыңдаумен және әкімшілік қысымды ұйымдастыруы ғана болмаса. Мен үшін Әблязовтың да кінәсі анық.