Ата-аналар көбінесе мектеп оқушыларынан жоғары баға, жақсы нәтиже күтеді, бірақ білім алудың ұзақ және күрделі процесі тек баланың ғана емес, ата-ананың да жауапкершілігі екенін және олардың тікелей қатысуын талап ететінін есте ұстаған жөн.
Баланың оқуды жақсы көруіне, жақсы оқуына және оқу процесінің ләззат алуына, өз еркімен қызығушылық танытуы үшін не істеу керек? Қазіргі таңда оқушылармен жұмыс істейтін мектептегі мұғалімдерден бөлек балалар психологиясымен, оқу әдістемесімен, мамандық таңдауда баланың қызығушылығына айқындайтын профориентолог мамандар, әдіскерлер бар. Ата-аналарға баланы жан-жақты танып, бейіміне қарай ғана бағыт-бағдар берген жөн. Skifnews.kz ақпарат порталы жоғары аталмаған мамандар кеңесін жинақтай отырып, баламен жұмыс істеуде, оқуға деген сүйіспеншілігін арттыруда септігін тигізер кеңестерді жинақтады.
Қиын оқу-бағдарламасын, тапсырмалар кезінде көмектесу
Оқушы әрқашан ата-анасының қолдауын сезінуі керек және егер оқу барысында қиындыққа тап болса, оған міндетті түрде көмектесетінін білуі керек. Қиын жағдайда шыдамды болу, балаға айқайламау, дауыс көтермеу өте маңызды. Ересек адамдар үшін кейбір нәрселер айқын әрі түсінікті болып көрінеді, бірақ бала үшін бұл жаңа материал екенін естен шығармаған жөн.
Бала оқу барысында болған кейбір сәтсіздіктер немесе нашар бағаларына сауатты сын айта білу де маңызды. Ол үшін ұрысудың қажеті жоқ, оларды қалай түзетуге болатынын, ол үшін не істеу керектігін талдау және талқылау қажет. Бұл жағдайда: "сен нашар дайындалғансың!", "Сен оқымағансың!", "Сен ата-анаңды ренжіттің" және т.б. балаға ауыр тиетін сөздерден аулақ болу керек.
Егер сіз баланы үнемі ұрсып отырсаңыз, онда ол күйзеліске ұшырайды, демек, оқуға деген ұмтылыс жоғалады, өйткені стресс балалардың өзіне сенуіне кедергі келтіреді және мотивацияға теріс әсер етеді.
Оқу мақсаттарын тұжырымдауға көмектесу
Балаға оқуға деген оң, позитивті көзқарасты қалыптастыруға, сондай-ақ алынған білімнің қажеттілігі мен маңыздылығын түсінуге көмектесу керек.
Балаңызға мақсат қоюға көмектесіңіз. Оқушының мақсаты болған кезде, олар не үшін білім алатынын, оқуға неге көп уақыт жұмсау керектігін түсінетін болады. Тіпті кішкентай оқушының да мамандықтар туралы идеясы бар, ол өзінің болашағын армандайды, мүмкін ол кім болғысы келетінін де елестетеді, сондықтан баламен алынған білімнің қажеттілігі мен құндылығы туралы сөйлесу өте маңызды.
Бала есейген сайын онымен оның мақсаттарын, сондай-ақ оларға жету процесінде білімнің қаншалықты маңызды екенін талқылау қажет.
Оқуға ынталандыру
Баланың оқуға деген дұрыс мотивациясын қалыптастыру маңызды. Мотивация ішкі және сыртқы, ішкі мақсаттар қызығушылықпен және түсінікпен келеді, ал сыртқы жағы ересектерді мадақтау мен мадақтауға байланысты.
Әдетте оқушының сыртқы мотивациясы басым болады, оқушы мұғалімге идеал ретінде қарайды, ол мұғалімі мен ата-анасына бәрін жасай алатынын, бәрін жеңе алатынын дәлелдегісі келеді. Егер оқытудың бастапқы кезеңінде бала жеткілікті мақтауға ие болмаса немесе ата-анасы оның қателіктерін ғана атап өтіп, олар үшін ұрысса, баланың өзіне деген сенімі, сонымен бірге оқуға деген ынтасы жоғалуы мүмкін. Оқушыға кез-келген адам қателесуі мүмкін екенін, әр қатені талдауға және түзетуге болатындығын түсіндіру маңызды, осылайша баланың қателіктері мен оның жетістіктері арасында тепе-теңдік құрылады.
Кейінірек, жасөспірім кезінде сыртқы мотивация ішінара ішкі мотивациямен ауыстырылады, дәл осы кезеңде балаға мақсаттарды тұжырымдауға, одан әрі дамудың мүмкін жолдарын көрсетуге көмектесу маңызды. Сонымен қатар, жетілу кезінде мадақтау қажеттілігі жойылмайды, ол сыртқы мотивация болып қала береді және ішкі мотивацияны күшейтеді.
Кез-келген жастағы адам үшін сүйікті іс, хобби, яғни рахат әкелетін іс-әрекет болуы маңызды
Балаңызды сырттай бақылап көріңіз, егер сіз оның қандай да бір спорт түрімен немесе шығармашылық қызметпен айналысқысы келетінін байқасаңыз, оған қолдау көрсетіңіз: баланы арнайы қосымшаларға жазыңыз, оны қызықтыратын салада оның дамуына ықпал етіңіз.
Сіз таңдаған жолды талап етудің қажеті жоқ, балаңызға өзіне жақын нәрсені таңдауға мүмкіндік беріңіз. Тек осы жағдайда ғана ол жоғары нәтижеге қол жеткізе алады және сабақтан қуаныш алады.
Баланы шамадан тыс жүктемеу
Әрине, барлық ата-ана баланың белсенді әлеуметтік өмір сүргенін, спортпен, шығармашылықпен айналысқанын, мектеп бағдарламасын меңгеріп, көп оқып, тәрбиешілермен қосымша айналысқанын қалайды.
Егер үйірмелер тым көп болса және кесте тым тығыз болса, онда жаңа білім мен дағдыларды алу әдеттегіге айналады және тек зерігу мен алаңдауға және демалуға деген ұмтылысты тудырады. Сонымен қатар, бұл баланың мотивациясына да, денсаулығына да кері әсер етуі мүмкін. Есіңізде болсын, демалуға уақыт қажет. Балаңызға кейде ештеңе жасамауға мүмкіндік беріңіз.
Білім алуда үлгі бола білу
Балаңызға білімге деген қызығушылығыңызды көрсетуге тырысыңыз. Жаңа нәрселерді үйреніңіз, оқыңыз, дамыңыз, жаңалықтармен бөлісіңіз, оқығаныңызды талқылаңыз, өз жаңалықтарыңыз бен жұмыстағы жетістіктеріңіз туралы сөйлесіңіз, ал эмоцияларды білдіруден қорықпаңыз.
Егер бала сіздің оқуға және дамуға деген шынайы қызығушылығыңызды көретін болса, онда ол міндетті түрде сіздің жолыңызды ұстанғысы келеді.
Қазір балаға арналған оқу процесі-табандылық пен тәртіп, зейінді шоғырландыру, басқалармен қарым-қатынас және т.б. сияқты көптеген жаңа дағдыларды дамыту уақыты. Барлық осы дағдылар болашақ тұлғаның негізін белгілейді, оның одан әрі дамуына, толыққанды білім алуына, жарқын болашағына әсер етеді.