Қазір ел өмірі үшін маңызды салаларда болып жатқан өзгерістер мен жаңашылдықтарды «100 нақты қадам» Ұлт жоспарынан бөліп қарай алмаймыз. Елбасы жариялаған аталмыш құжат білім саласындағы реформаларға да негіз. Мәселен, 76-қадамда орта білім жүйесінде орын алуы тиіс дүниелердің қатарында 12 жылдық білім беруді кезең-кезеңімен енгізу де көрсетілген.
Ал, жоғары сыныптар мен ЖОО-да біртіндеп ағылшын тілінде оқытуға көшу 79-қадамда жүктелген міндет. Білім және ғылым министрлігінің бүгінгі күні атқарып жатқан жұмыстарының бәрі «100 нақты қадам» Ұлт жоспарындағы осы тапсырмалардан туындап отыр десек қателеспейміз.
Жақында Премьер-министр Бақытжан Сағынтаевтың төрағалығымен Үкімет отырысы өтті. Онда Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев Елбасы Ұлт жоспарында жүктеген міндеттемелердің орындалуы мен 2017–2018 жаңа оқу жылының басталуына әзірлік туралы есеп берді. Министрдің есебіне сенсек, атқарылған шаралар аз емес. Енді соның бірсыпырасына тоқтала кетсек.
Сөз басында айтар нәрсе, еліміздің білім беру жүйесінде жаңартылған мазмұнға көшу үдерісі жүріп жатыр. Соған байланысты негізгі тұжырымдамалық шешімдер қабылданып та қойған. Соларды соңына дейін жеткізіп, жемісін жеу биылғы да, келер жылғы да міндет болып қала бермек. Өйткені, білім беру жүйесі 2019 жылы жаңартылған мазмұнның негізгі кезеңіне аяқ басуы тиіс. Осыған орай, балабақшаларға нөлінші сынып енгізілмек. «Биылғы жылы, ең бастысы, барлық балабақшаға нөлінші сыныпты енгізуге дайындық міндеті тұр. 2019 жылы көшуіміз керек. Бұл «Әліппені» де табысты мақұлдау болады. Нөлінші сыныпқа байланысты тәрбиешілер мен педагогтардың біліктілігін көтеруді, нормативтік-құқықтық базаны 0+11 бойынша 12 жылдық оқыту цикліне сәйкестендіруді бастаймыз», – деді бұған қатысты министр Ерлан Сағадиев. Бұдан бөлек, жаңартылған мазмұнға биыл қосымша 2, 5 және 7 сыныптар өтетінін жария етті. «Сондай-ақ, пәндерді ағылшын тілінде оқытуды енгізу бойынша ауқымды пилот басталады. Ол үшін 1500-ден астам мұғалім тілдік курсты аяқтады немесе аяқтау үстінде. Бұлар да 2019 жылға дайындық шеңберіндегі шаралар. Осы екі бағыт бойынша оқулықтарды жеткізу жалпы алғанда кестеге сәйкес жүріп жатыр. Бірақ, мен барлық облыстың әкімдерінен бұл мәселені тап осы аптада өздерінде қарауды сұраймын», – дейді Ерлан Кенжеғалиұлы.
Ведомство жетекшісі мектептердің қамқорлық кеңестерін құру мен оны ары қарай нығайтуда биылғы атқарар жұмыстардың басты бағыты болатынын жеткізді. Бұл үшін оларға бұрынғыдан да көбірек өкілеттіктер беру қарастырылуда. Қамқорлық кеңестерінің бақылауымен мектептердің академиялық, басқарушылық және қаржылық еркіндіктерін кеңейту де жоспарда бар. Бұған байланысты министр «Әкімдер бұл мәселені, яғни, қамқорлық кеңестерінің дұрыс қалыптасуы, оның құрамына қоғамдық белсенділерді, мәслихат депутаттарын, жергілікті баспасөзді қосу мәселелерін өзінің жеке бақылауына алуы тиіс», – деп жергілікті әкімдерге жүк арта сөйледі. Ерлан Сағадиев кәсіптік және техникалық білім беру жайлы да сөз етіп, «Баршаға арналған тегін КжТБ» жобасы бойынша жұмыстар жалғасып жатқанын жеткізді. Жаңартылған мазмұнға көшуге орай мұғалімдердің апталық жүктемесін кезең-кезеңімен азайту да назардан тыс қалмайтын секілді. Министр оған қатысты өздерінің ұсыныстарын, есептері мен дәлелдемелерін енгізіп қойғандарын қаперге салды.
Әрине, Үкімет отырысында орта білім беру жүйесі ғана емес, жоғары оқу орындарына қатысты мәселелер де қозғалды. Мәселен, ЖОО-ның академиялық дербестігін арттыру һәм қоғамдық бақылауды күшейту формасы ретінде бақылау кеңестерін нығайту қолға алынуда. Сондай-ақ, жоғары білім беру бағдарламасын бір ретке келтіру де биылғы кезек күттірмейтін мәселе. «Жоғары оқу орындары бойынша биылғы негізгі тапсырма заң қабылдау болып табылады. Ол кәсіби қауымдастыққа, жұмыс берушілерге «Атамекен» ҰКП-мен бірге білім беру бағдарламасының нақты тізілімін құруға мүмкіндік береді және мұнда сапа, заманауилық және нарықтағы сұраныс міндетті түрде ескеріледі. Бұл жөніндегі жұмыстар басталып та кетті. ІТ-мамандықтар тізілімінің, оның ішінде, киберқауіпсіздік те бар, ҰКП-мен бірлесіп біз жақын арада тұсауын кесетін боламыз. Бұл нарықтан сапасыз және ескірген білім беру бағдарламаларын алып тастауға мүмкіндік береді», – деді министр Ерлан Сағадиев. Иә, мұның бәрі таяу болашақтың жоспары. Өйткені, компьютерлік технология алға озған заманда ескі мамандықтардың тізімімен тежеліп қалуға болмасы анық. Сондықтан, жаңа мамандықтар ашу мен олардан үміттілердің «тағдыры» қалай болары уақыт еншісінде.
Алайда, әзірге бар мамандықтар мен оларды тегін оқуға мүмкіндік беретін гранттардың жыры аз дауға айналмай тұр. Қысқаша еске сала кетейік, жақында мемлекеттік грант иегерлерінің тізімі жарияланып, жоғары балл алғандар оған іліне алмай, төмен балл алғандардың бағы жанып, соңы біраз шуға ұласқан-ды. Содан келіп министрлік жаңарған тізімді жариялауға мәжбүр болды. Жаңарған дегенде, әлбетте гранттарды қайта бөлген жоқ. Тек қосымша гранттар бөлген. Отырыста ведомство жетекшісі аталмыш даулы мәселеге де түсінік беріп өтті. «Біз грантты экономиканың басым бағыттары бойынша бөлеміз. Мәселен, есептеу техникасына – 610, құқықтануға 45 грант береміз. Жалпы медицинаға 2,5 мың грант бөлсек, стоматологияға бар болғаны – 45. Мұның барлығы түрлі даму бағдарламаларында бекітілген. Сәйкесінше, жыл сайын жоғары балл жинағандар белгілі бір мамандыққа грантқа түсе алмай қалады, ал, төмен балл жинағандар, керісінше грант иегері атанады. Оның үстіне, қажетті мамандықтар саны өте кеш шығады және талапкер өз мүмкіндіктерін бағамдап үлгермейді. Балаға бейінді пәнін таңдап, сол бойынша дайындалуы үшін уақыт керек. Бұл мәселе бойынша министрлік бірқатар шешімдер ұсынады. Мәселен, мамандықтар бойынша бөлінетін гранттар санын үш жыл бұрын жариялау керек. Мұны үшжылдық бюджет аясында жасауға болады»,– дей келе Премьер-министрден бұл мәселені биылдан қалдырмай шешуді сұраған Ерлан Сағадиев «Алтын белгі» иегерлерін де айналып өтпеді.
«Алтын белгі» бойынша әлеуметтік әділдік мәселесі өткір күйінде тұрғанын, биыл гранттар «Алтын белгіге» қарап емес ҰБТ-да жинаған балл бойынша берілгенін, республикалық комиссия «Алтын белгі» алған талапкерлер үшін 4 пайыз грант қосқанын тілге тиек етті. Былтыр да оларды ЖОО гранттары бойынша орналастыруға тура келгенін еске салған министр биыл енді заңнамалық өзгерістер енгізуді жоспарлап отырғандарын айтты.
Өзінің басқаруындағы министрлікке қатысты барлық мәселені қамтуға тырысқан Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиевтің жаңа оқу жылына дайындық жайлы есебін тыңдаған Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаев «жаман емес» деген баға берді. «Дайындық жаман емес. Бірақ, күрделі, ағымдағы жөндеу жұмыстарының аяқталмағанын көріп отырмыз. Кей өңірлерде балаларды тасымалдау, оқулықпен және ыстық тамақпен қамту мәселесі толық шешілмеген. Сондықтан, құрметті әкімдер, аталған мәселелерді 1 қыркүйекке дейін шешуді сұраймын», – деп тапсырма жүктеген Премьер-министр қыркүйек қыр астында екенін ескертті.
Сәкен ОРЫНБАСАРҰЛЫ