Үкімет басшысы депутаттарға екінші деңгейлі банктерге мемлекеттік көмек көрсетудің мақсатқа сай екендігі туралы жауап берді. Смайыловтың жауабында көптеген қызықты тұлғалардың аты аталды.
2017 жылдан бастап Қазақстанда ірі банктердің капиталдандыруын арттыру шарасын қарастыратын банк секторының қаржылық тұрақтылығын жақсарту бағдарламасы жүзеге асырылып жатыр. Осы бағдарлама аясында Үкімет елдегі ең ірі бес банкке: Еуразиялық банкке, АТФ Банкке, Цеснабанкке, Банк ЦентрКредитке және Bank RBK-ге көмек көрсетті.
Бұл банктер бағдарламаға енген кезде олардың жалпы шығыны 1,2 трлн теңгені құрады.
Екінші деңгейдегі банктердің (ЕДБ) залалдарын жабу үшін мемлекет жылдық 4% сыйақы мөлшерлемесі және 15 жыл өтеу мерзімімен ЕДБ реттелген облигацияларын сатып алу арқылы 654 млрд теңге сомасында қолдау көрсетеді.
«Айта кететін жайт, қолдау өтеулі негізде көрсетілді, қаражат ірі банктердің көрсетілген реттелген облигацияларының айналыс мерзімі шегінде қайтарылады» деді Смайылов «Ақжол» фракциясының депутаттық сауалына берген жауабында.
Цеснабанк пен Bank RBK 2018-2019 жылдары өз міндеттемелерін орындап, бағдарламадан мерзімінен бұрын шықты.
2020 жылы активтердің сапасын бағалау (AQR) нәтижелері бойынша төрт банк – АТФ Банк, Еуразиялық банк, ЦентрКредит Банкі және Нұрбанк үшін ЕДБ несиелері бойынша 131 млрд теңге сомасында қосымша шығын анықталды.
Олардың үшеуі («АТФБанк», «Еуразиялық банк», «Банк ЦентрКредит») бағдарлама бойынша бұрын хабарланған шығынның сальдосын 78 млрд теңге деңгейінде сақтап қалды, жалпы шығын 209 млрд теңге.
Бұл ретте Нұрбанк бағдарламаның жаңа қатысушысы болды, ол банктің ҚФУ реттелген облигацияларын жылдық 4% пайыздық мөлшерлемемен және 15 жыл өтеу мерзімімен сатып алу арқылы 47 млрд теңге көлемінде қолдау алды.
2022 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша «Нұрбанк» АҚ акционерлері ретінді екі компания кіреді – «JP FINANCE GROUP» ЖШС (86,53) және «КАСТИНГ» ЖШС (5,87). Екі компания да кәсіпкер Рашид Сәрсеновке тікелей тиесілі, ол арқылы банктің 90 пайыз акциясына иелік етеді. Бірақ бейресми деректерге қарағанда, «Нұрбанк» АҚ Дариға Назарбаеваның ұлы Нұрәлі Әлиевтің бақылауында болған, тіпті оның атымен аталған.
Жалпы, бағдарлама жүзеге асырыла бастағалы бері мемлекеттік қолдаудың жалпы көлемі 701 млрд теңге болды.
Смайылов соңғы бес жылда Нұрсұлтан Назарбаевқа тікелей қатысы бар «Jusan Bankпен» жасалған транзакциялардың көпшілігі тиімсіз болғанын мойындады. Тәуелсіз сарапшылардың көмегімен мемлекетке келтірілген шығынды өтеу бойынша ұсыныстар әзірленді.
Мысалы, АТФБанктің шығыны оны Жусан банкі сатып алған кезде 124 млрд теңге көлеміндегі меншікті капиталды есептен шығару есебінен жабылған.
«Мәміле аясында АТФБанк пен Jusan Bank-тің бұрын шығарылған облигациялары мерзімдерді ұзарту және пайыздық мөлшерлемелерді 4%-дан 0,1%-ға төмендету арқылы өзгертілді. Банктердің облигацияларына осындай модификациялау нәтижесінде Jusan Bank балансы жеңілдетілген және нарықтық сыйақы мөлшерлемелері арасындағы айырмадан 126 млрд теңге көлемінде кіріс әкелді, ол толығымен АТФБанктің залалдарын жабуға бағытталды» делінген хабарламада. Смайыловтың жауабында айтылған.
Үкімет қазіргі уақытта Jusan Bank-тің жеткілікті капиталы мен өтімділігі бар және мемлекеттік қолдау шараларын кезең-кезеңімен қайтару мәселесін пысықтап жатыр деп есептейді. Бұл туралы Jusan Bank басшысы Нұрдәудет Айдосов та айтты. Оның айтуынша, банк сол кезде «Цеснабанк» АҚ және «АТФ-Банк» АҚ (Jusan Bank-пен біріктірілген) көрсеткен қолдау шараларын мерзімінен бұрын мемлекетке қайтарады, бұл «ел тарихындағы теңдессіз алғашқы үлгі».
Дереккөз: orda.kz