Қасқыр зоб ауруын емдейді екен

«Менде қасқырдың өңеші бар. Ангина мазалағанда емге соны қолданамын. Жақсы кө­мектеседі. Таңертең ашқарын­ға шалқайып жатып, ауызды ашу керек. Сосын жарты кесе қайнаған жылы суды қасқырдың өңешімен жүргізесіз. Мұны үш күн жасайсыз. Керемет ем болады. Ешқандай дәрі-дәр­мектің керегі жоқ», – дейді ол.

Түз тағысының өңешін зоб ау­руына қарсы ем ретінде қол­да­натын да емшілер бар. Оның өті, тырнағын да кәдеге асырушылар болған. Біз осы жайында деректер іздес­тіріп көрген едік.

«Сырдария ауданы, Жеті­көл ауылында  тұрған марқұм Сақтаған Алшынбаев кезінде қас­қырды қолға түсірген мықты аңшы еді. Түз тағысының тырнағы, өті және басқа да дене мүшелерімен адамдарды емдеген еді. Қақпанына түскен қас­қырдың терісін сыпырған соң, оның ішін жарып, жүрегі мен өтін, табанын тырнағымен қо­са алатын. Олармен жас баланы емдейді. Ал тырнағымен үлкен адам мен жас  баланың ту сыртынан шаншу тигенде жасауға болады.

Қасқырдың өтімен өкпе ауру­ы­на шалдыққан балаларды емдеуге болатынын айтатын. Жү­ректі әбден кептіріп, үгітіп, бала­ларға беретін. Онымен көз тиген баланы емдейтін. «Бір жағынан бала ешкімнен қорықпайтын жүректі, білекті болады деуші еді».  

Бұдан да қызықты деректі Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі Мылтықбай Ерім­бе­товтің жазбасынан кез­дес­тір­дік. Онда Әбибулла есімді қақ­пан­шы: «Табиғатта оның санитар міндетін атқаратыны туралы жазылып жүр. Мен емге қажет тұсын айтайын. Қасқырдың өті, бауыры, тісінің де қасиеті мол.

Жас босанған әйелдердің емшегі ісіп кетуі күтім­сіздіктен болатын көп тараған аурудың бірі. Қасқырдың бауырын кесіп, кесеге кішкене езіп, екі рет жаққанда, ісік сап басылады.

Қасқырдан болар-болмас бір шиша ғана бүйрек май, іш май шығады. Ол бала көтермеген әйелдерге шипа екен. Суық тиген, салқын шалған несеп жолына сол іш май жағылады дейді.

Бірде қасқыр сойып жа­тыр ем, бір әйел: «Бүйрегін бері­ңіз­ші, ата. Өкп­е ауруым бар еді», – деді мұңайып. Екі бүйрегін бер­дім. Шоққа аунатып-аунатып жей салды. Кейін сол әйел жазылып, балалы болды деп ес­тідім.

«Ит тиген балаға қасқыр тісі – жақсы ем» деп қазақ тісті суға салып, баланы шомылдырып жатады. Шынында өз көзіммен көрдім: суға тісті салып, баланы шомылдырса болды, құлан-таза айығып кетеді.

Ем емес жері жоқ қасқырдың. Мал дәрігерлері ат бе­лінен шойырылғанда тотияйын қояды. Оның керегі жоқ  екеніне көзім жетті. Атымның белі шойырылып, біреудің айтуымен қасқыр өтімен емде­дім. Терісін тіліп, аттың арқасына бидайдай өт салып, тік­тім. Бір сағаттан кейін тұрып кетті. Екі бидайдай болса – ауыр соғады екен. Ал тотияйын кейде тұрғызады, кейде тұрғызбайды», – дейді.

Табиғатта біз білмейтін немесе ұмыт қалған осы сияқты ем түрлері көп қой. Бұл соның бірі ғана екені анық.