Оқырмандар Қазақстан жазушыларының қай әдеби еңбегін қызыға оқиды?

Қазақстандық әдеби ортада тың шығармаларымен оқырман жүрегіне жол таба білген, халықты рухани құндылыққа баулыған қаламгерлердің әрбір шығармасы, кітабы тұнған өмір шындығы мен замана болмысын сипаттайды, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Біреу Қазақстан әдебиеті туралы сөз қозғағанда ойға классиктердің есімдері түседі: Абай Құнанбаев, Мұхтар Әуезов, Бейімбет Майлин... Яғни, қазақ әдебиетінің мектеп курсынан есте қалған тұлғалардың есімдері. Ал қазақ әдебиеті сол заманда «қабылып қалды» деп санайтындар көп. Расында, мәдениеттің кез келген саласы сияқты әдебиет те қарқынды дамып, жылдан-жылға жаңа атаулар, жаңа тақырып, жаңа көркемдік әдіс-тәсілдерді ашуда.

Шығармашылығы Қазақстанда ғана емес, шетелде де танымал қазақстандық авторлардың бірі – Сәбит Досанов. Ол әңгіме, драма, повесть, роман, очерк, публицистика – бәрі де Сәбит Досановтың қаламына бағынады. Ол өзінің алғашқы кітабын «Қайырлы таң» деп атады. Бүгінде жазушының бұлай атауға батылы бармайды – өткірлік жоқ. Ал жазушының өзіне күнделікті қаншама азап болғанын кім білсін!?

Фотоколлаж: Sn.kz

Жазушының шығармашылық мұрасы күні бүгінге дейін сұранысқа ие. «Дауыл» мен «Ертен бюро» пьесалары, «Ақ аруана» повесі бір сахна ғана. Бүгінде Сәбит Досановтың «ХХ ғасыр» циклі бойынша жұмысы қоғамда үлкен қызығушылық тудырып отыр.

Сәбит Досановтың «ХХ ғасыр» романы өткен ғасырдағы оқиғаларды ғана қамтымайды, әр түрлі адам тағдырлары арқылы болған оқиғаларды терең ұғынып, болмыстың жаңа заңдылықтарын рухани-адамгершілік ізденіспен көрсетеді. Ұлы қазақ даласының көркем шежіресі ұлдарының бүкіл тұрмыс-тіршілігінің сілкініп, бұзылған кезін, сондай өлшемді, табиғатпен үндесіп, мызғымастай көрінетінін нағыз шебер жазған. Оқырман басты кейіпкерлер Нұрдәулет, Айжан, Асылхан, Сиверцев, Кутов, Тұяқ және басқалармен бірге төңкерісті, ашаршылықты, соғысты – адамның биік рухани ұмтылысы мен қорқынышты түпкі түйсігі ашылатын ең қиын сынақтардан өтеді. Бұл бөлініс, ылғи күйзеліс кезіндегідей, әулиелер мен басқа да уақытша жұмысшыларды биікке көтеріп, лайықтыларға қиындық әкеледі.

Фото: видеодан алынды 

Әлібек Асқаров – қазақ жазушысы, баспа қайраткері, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты. Әлібек Асқаров талай өмір мектебінен өтті. Әскерден кейін әдебиетке құмар болғанымен, филология немесе журналистика факультетіне түспей, Алматы көркемсурет училищесін бітірді.

Әлібек Асқаров – туған өлкенің табиғаты, оның байлығын сақтау туралы «Тау арулары» (1979), «Тайга даласында» (1981), «Жасыл әлемге саяхат» (1981) кітаптарының авторы. 1985), «Ерте шық» (1989), «Тауларда көктем туады» (2001), «Ақ қарлы шыңдардың тартымды күші» (2004).

Әр дәуірдегі қазақ әдебиетінде Әлібек Асқаровтай табиғатты көркемдікпен, жүйелі, дәйекті суреттеген сөз шеберлері аз болған. Осы қасиеті оны дәуір жазушысы ретінде ерекшелендіреді, соның арқасында табиғаттың ұлылығы ерекше ашылады.

2020 жылы оның «Түрлі таулар, қарлы шыңдар» атты кітабы жарық көрді. Оның кейіпкерлері – қарапайым да қарапайым адамдар, жердің тұзы. Олар өз сезімдерін іште ұстауға дағдыланған, сіз бұл тәжірибелер туралы тыңдау арқылы ғана біле аласыз, бұл адамдар бекер түспейді деген сөздің астарында не жатқанын, олардың көзқарасында не жасырылғанын түсіну үшін біраз уақыт тоқтай аласыз. Жазушының адамның ішкі сырын тауып, оқырманға көрсетудің ғажайып тәсілі бар.

Демек, «Тұзды жүрек» повесінің кейіпкері Долдаш соғыс туралы әдебиетке қызыққанымен, шын мәнінде соғыстан оралмаған ағасының ізін іздейді. Біз Долдаш туралы аянмен қанық болдық, біз оған түсіністікпен қараймыз: «Баланың жүзі қуаныштан нұрланып, ұйқысы қызғаныштай тәтті болды. Ол қалың кітапты кеудесіне ақырын басты.

Оқып жатып осылай ұйықтап қалған көрінеді. Кереуеттің жанындағы орындықта тағы біраз кітаптар шашылып жатыр. Ал бәрі, о аспан, Сталинград майданы туралы...».

Асқаров дәуірді жеке адамдар, яғни адамгершілікке жатпайтын жағдайларда, қорқыныш пен зорлық-зомбылық жағдайында да адамдық келбетін жоғалтпайтындар жасайды деп сенімді. Бұл тұлғалар халықты мойынсұнғыш, үнсіз, үрейлі табын күйінде ұстаудан пайда көретін жүйеге қарсы.

Фотоколлаж: Sn.kz

Оқырмандардың назарын Немат Келімбетовтың шығармашылығына аударғым келеді. Ол түркітанушы, жазушы, аудармашы, филология ғылымдарының докторы, профессор. Оның М.Әуезов атындағы Қазақ академиялық драма театрының сахнасынан «Үмітімді үзгім келмейді» спектаклі әлі де түспей келеді. Кейбір сыншылар Немат Келімбетов тек осы кітапты шығарумен шектелсе, мұны жеткілікті деп санайды. Бірақ Немат Келімбетов одан да көп жұмыс жасады. Бұл еңбек жалықпас қаламгердің басқа да көркем туындыларына ұласты. «Ұлға хат», «Ақсақалдар», «Қызғаныш» очерктері жарық көргеннен кейін-ақ дүниежүзілік әдеби қауымның, қалың оқырманның назарын аударды. Қазір әлемнің көптеген елдерінің оқырмандары «Қазақ Островскийі» лақап атымен аталған жазушының шығармаларымен таныс.