Уақыттың өзгеруі халықтың қалтасына салмақ түсірді ме?

2024 жылдың 1 наурызында Қазақстанда бірыңғай уақыт белгіленді. Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау, Атырау және Батыс Қазақстан облыстарынан басқа барлық жерде уақыт UTC +5 бірыңғай уақыт белдеуіне сәйкес бір сағатқа артқа жылжытылды, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Бұған дейін Қазақстанда екі уақыт белдеуі қолданылған: UTC+5 (батыс аймақтар) және UTC+6. Үкімет қазақстандықтардың ең қолайлы уақыт белдеуіне ауысу туралы бірнеше рет өтініш білдіруіне байланысты уақытты өзгерту мәселесі қарастырылып жатқанын мәлімдеді.

Нәтижесінде не болды? Барлығын қайтару туралы өтінішпен тағы да өтініштер пайда болды. Біз экономист пен энергетиктен уақыттың өзгеруі қазақстандықтардың өміріне қалай әсер еткенін, электр қуатын тұтыну көбейгенін білдік. Сондай-ақ олар тұтынушылардың ақшаны қалай үнемдеуге болатынын сұрады.

Сатқалиев: сағаттың өзгеруіне байланысты электр энергиясын тұтынудың артуы – статистикалық қате

Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев Мәжіліс алаңында біртұтас уақыт белдеуіне көшу Қазақстандағы электр энергиясын тұтынуға шамалы ғана әсер еткенін айтты.

«KEGOC» АҚ хабарлауынша, елімізде электр энергиясын тұтыну өсті. Бірақ министр мұны сағаттардың ауысуымен байланыстырмайды.

«Жүйелік оператор әл-ауқат деңгейінің жақсаруы – қосымша электр құрылғыларын сатып алу, халық санының артуы есебінен Қазақстан Республикасында тұтыну көлемінің өсуін тіркейді. Жаңа өндіріс орындарының іске қосылуына байланысты факторлар бар, олар да энергияны көп қажет етеді. Біздің ақпаратымыз бойынша, уақыттың өзгеруіне байланысты фактор шамалы, статистикалық қателік шегінде», - деді Алмасадам Сатқалиев.

Министр Қазақстандағы орташа отбасының электр энергиясы үшін қанша төлей бастағанын нақты сомамен есептей алмады.

Энергетика министрі Қазақстанның электр энергиясын көбірек сатып ала бастауының басты себебін жүйе құраушы МС және ЖЭС-тердегі ауқымды жөндеу жұмыстарымен байланыстырады.

«Біз электр энергиясын көбірек сатып ала бастадық, бұл жөндеу науқанына байланысты. Қазақстан Республикасының ұзақ тарихында алғаш рет энергия көздерін қолдау бойынша теңдессіз шаралар жүзеге асырылды. Меншік иелері республикалық және жергілікті бюджеттен қыруар қаржы, біршама қомақты қаржы бөлді. Қызметкерлердің жалақысы көтерілді. Жөндеу кезеңінде біз бұл станцияларды жұмыстан шығаруды көздедік, яғни осы кезеңде электр қуатын шетелден сатып алдық», - деді Сәтқалиев.

Неліктен уақытты өзгертті?

Ведомствоаралық жұмыс тобы мүшелерінің пікірінше, біртұтас уақытты енгізу әртүрлі салалардағы менеджментке: пойыз, ұшақ және банктік кестелердің дұрыстығына, трансшекаралық процестерді үйлестіруге оң әсер етуі керек еді.

Сағаттың бір сағатқа артқа жылжуына байланысты шамдардың ертерек қосылуына қатысты Энергетика министрлігі бұл электр энергиясын тұтыну деңгейінде айтарлықтай өзгеріске әкелмейтінін атап өтті.

Уақыттың өзгеруі электр энергиясын тұтынуға қалай әсер етуде? Сарапшы пікірі

 «Мұндай өзгерістер басқа факторларға көбірек байланысты. Атап айтқанда, қоршаған ортаның температурасы бойынша, ірі өнеркәсіптік кәсіпорындардан - сол ферроқорытпа зауыттарынан тұтынудың болуы немесе болмауы. Сондықтан тұтынудың күнделікті қаншалықты өзгергенін түсіну үшін бұл өзгерістерді байқамайтын электр жүйесі деңгейінде емес, аймақтық таратушы компаниялар деңгейінде тереңірек егжей-тегжейлі өлшеулер қажет. Иә, тұтынудың жалпы өсімі байқалады, бірақ ол электр көліктерінің көбеюіне, жаңа тұрмыстық техниканы тұтынудың артуына және т.б», - деді «KEGOC» АҚ (Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы) бұрынғы басшысы Әсет Наурызбаев.

Жалпы теңгерім өзгеріссіз қалса да, уақытты бір сағатқа артқа жылжыту халықтың электр энергиясын тұтынуын арттыра ала ма?

«Күндізгі уақытты пайдалану азайғандықтан, электр энергиясын тұтынудың артуы қисынды. Күндізгі жарық адамдар ұйықтап жатқанда басталатындықтан, олар кешке бір сағат бұрын шамдарын қосуға мәжбүр. Біз тек тұрғындар туралы ғана емес, сонымен қатар жарықтандыруды бір сағат бұрын қосатын кеңселер мен өндіріс туралы да айтып отырмыз. Жалпы, жылдың көп бөлігі күндізгі жарықтың қосымша сағаты адамдар әлі ұйықтап жатқанда болады, сондықтан бұл сағат ешқандай жолмен пайдаланылмайды. Қыста адамдар қараңғыда тұрып, шамдарды қосады, ал мұнда, негізінен, күндізгі уақытта сыймайсыз. Енді Қазақстанның шығыс аймақтарында, мәселен, Зайсанда қыста таңғы таң таңғы сағат 6-да басталатыны белгілі болды, сондықтан қыста да жұрттың көбі күн ашық болғанда оянады екен. Ал күннің бұл жеңіл бөлігі пайдаланылмайды. Демек, түсінікті: уақытты сағатқа өзгерту тұрғындардың электр энергиясын тұтынуын арттырды. Бірақ бұл өсімді дәл есептеу өте қиын, өйткені ол аймақтық компания деңгейінде терең зерттеуді қажет етеді», - деді Әсет Наруызбаев.

 Электр энергиясының тарифтері өсті ме және қаншаға?

«Тарифтер көтеріліп жатыр, уақыттың өзгеруінің жанама әсері бар, оның үстіне, олар Ресейден электр энергиясын көбірек сатып алуымызға байланысты көтеріліп жатыр. Бұл электр энергиясының қосымша сағаттық тұтынуы жалпы тұтынуды арттырады, сәйкесінше, қымбат ресейлік энергияның тарифтердің өсуіне әсері ішінара көрінеді. Бұл ретте, ҚР Энергетика министрлігінің мәлімдемесіне сәйкес, «2023 және 2024 жылғы қаңтар-қыркүйек айларында электр энергиясын тұтыну өсімі 4 пайызды құрады. Бұл уақыт белдеулерінің өзгеруімен емес, халықтың және жалпы ел экономикасының тұтынуының табиғи өсуімен түсіндіріледі. Энергетика министрлігінің айтқаны жартылай рас. Өсу халық санының, экономиканың өсуіне байланысты, бірақ, әрине, уақыт белдеулерінің өзгеруіне байланысты», - деді маман.