Жаңа жылдан бастап коммуналдық тарифтердің өсуі: тұтынушыларға әсері қандай

Жаңа жыл қарсаңында коммуналдық тарифтердің өсуі қоғамда кең талқыланған мәселенің біріне айналды. Бұл өзгеріс электр энергиясы, су, жылу және газ сияқты негізгі қызметтердің құнын арттырды. Тарифтердің өсуі халықтың тұрмысына, бизнеске және жалпы экономикаға қалай әсер ететін Skifnews.kz ақпарат порталының тілшісі зерттеп көрді.

Тарифтердің өсу себептері

Коммуналдық қызметтердің қымбаттауына бірқатар факторлар әсер етеді:

1. Энергия ресурстарының қымбаттауы: отын, электр энергиясы және газ бағасының жаһандық өсуі.
2. Инфляцияның әсері: жалпы баға деңгейінің артуы коммуналдық қызметтердің өзіндік құнын өсіреді.
3. Инфрақұрылымның жаңартылуы: тозған желілер мен құрал-жабдықтарды жаңарту үшін қосымша қаржы қажет.
4. Тарифтерді реттеу саясаты: кейбір жағдайларда тарифтер ұзақ уақыт өзгермей тұрып қалғандықтан, күрт өсуге әкелуі мүмкін.

Тұтынушыларға ықпалы

1. Тұрғындарға әсері:
   • Отбасылық бюджетке жүктеме артады, әсіресе орта және төмен табысты азаматтар үшін қиынға соғуы мүмкін.
   • Кейбірі әдеттегіге қарағанда тұтынуды шектеуге мәжбүр болады, мысалы, жылу немесе электр қуатын бұрынғыдан аз пайдалана бастайды.
2. Бизнеске әсері:
   • Коммуналдық шығындардың өсуі өндірістік және қызмет көрсету салаларының шығындарын арттырады.
   • Шағын және орта бизнеске қосымша қаржылық қиындықтар туындайды.
3. Әлеуметтік теңсіздік:
   • Төмен табысты топтар тарифтердің өсуінен көбірек зардап шегеді, ал жоғары табысты топтар бұл өзгерістерді айтарлықтай сезінбеуі мүмкін.

Ал қала тұрғыны Айткүл өзі ипотека төлеп отырғанда тарифтердің айтарлықтай көтерілуі жығылғанға жұдырық болды дейді. 

"Мен Астана қаласында тұрамын. Осы жақтан бір бөлмелі пәтерді ипотекаға сатып алғаныма бір жылдан асты. Бастапқыда барлығы жақсы болған. Бірақ Жаңа жылдан бастап тарифтердің күрт жоғарлауы айтарлықтай қалтадан ұрды. Себебі желтоқсанда бір бөлмелі пәтерге 13 797 теңге төледім. Ал осы қаңтар айында 21 120 теңге келіп тұр. Бір бөлмелі эконом санаттағы үй үшін бұл өте жоғары деп есептеймін. Бас-аяғы бір айдың ішінде шығыным 10 мың теңгеге артты. Бұл сұмдық қой!", - дейді қала тұрғыны Жалғасова Айткүл. 

Шешімдер мен ұсыныстар

1. Мемлекеттік қолдау бағдарламалары:
   • Әлеуметтік әлсіз топтарға арналған субсидиялар мен жеңілдіктерді арттыру.
   • Коммуналдық төлемдерді бөліп төлеу мүмкіндігін енгізу.
2. Энергияны үнемдеу:
   • Энергия үнемдейтін технологияларды енгізу және тұрғындарды үнемдеуге ынталандыру.
3. Қоғамдық мониторинг:
   • Тарифтердің өсу себептері мен олардың негіздемесін ашық жариялау.
   • Халықтың ұсыныстарын ескере отырып, әділ шешімдер қабылдау.

Әлібек Қуантыровтың айтуынша, тарифтер көтерудің арқасында тозған жылу желілерін жаңғырту және Тұрғын үй коммуналдық шаруашылықтары қызметкерлерінің жалақысын арттыру көзделген.

"7 жылда шамамен 3 трлн теңге инвестиция тарту жоспарланып отыр. Бұл ақшаны 60 мың шақырымнан астам инженерлік желілерді күрделі жөндеуге жұмсайды. Жалпы алғанда, барлық қазақстандық жылу электр орталығы мен энергетикалық кешеннің инфрақұрылымын ретке келтіру үшін 182 млрд теңге қажет. Егер биыл тарифтер 30%-ға өссе, келер жылы өсім 10-30%, ал одан кейінгі жылдары 7-8% болады. Яғни коммуналдық қызметтер жыл сайын біртіндеп қымбаттайды", - деді Қуантыров.

Қорытындылай келе, Жаңа жылдан бастап коммуналдық тарифтердің өсуі тұтынушылардың тұрмысына және экономикаға айтарлықтай әсер етеді. Бұл мәселені шешу үшін мемлекеттік органдар мен қоғам тарапынан тиімді шаралар қабылдануы қажет. Қолда бар ресурстарды тиімді пайдаланып, халықтың мүддесін қорғау арқылы бұл қиындықты жеңуге болады. Экономикалық тұрғыдан ал­ған­да, тарифтерді көтеру энергетика секторының тұрақты дамуын, қыз­меттерді үздіксіз жеткізуді қам­та­ма­сыз ету үшін қажетті қадам болуы мүм­кін. Бірақ оның халыққа қосымша қар­жы­лық ауыртпалықтар әкел­мейтініне және әлеуметтік теңсіз­діктерді тудыр­май­­тынына көз жеткізу маңызды. Та­риф­терді көтеру туралы шешім қа­был­­дауда ашықтық пен қоғам­дық диа­логті сақтау энергетикалық сектор­ды дамыту стратегиясын әзір­леу ке­зінде тұрғындар мүддесі мен ұсы­ныс­­тарын ескеруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ азаматтарға тарифтердің кө­те­рілуінің әсерін жеңілдетудің бір жолы – халықтың аз қамтылған топтары үшін баламалы қолдау және өтемақы бағ­дарламаларын әзірлеу. Сайып келгенде, елдегі энергетикалық қауіпсіздік пен әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі одан арғы қадамдардың сәттілігі биліктің жауапты тәсіліне және әртүрлі тараптың мүдделерін үйлестіру қабілетіне байланысты болып тұр.