«Жан-жақты ақпараттану өте маңызды»: Интернет-алаяқтардың арбауына түскендерден маңызды кеңес

Қазір біз цифрлық дәуірде өмір сүріп жатырмыз. Кей жеке дерегіміз бұрынғыдай үйдегі қағазда ғана емес, күнделікті қолымыздағы телефонда, оның ішіндегі сан түрлі қосымшада сақталып қалып жатады. Бүгінде интернет алаяқтардың арбауына түсіп қалмау қиынның қиынына айналды. Қолымыздан түспейтін ұялымыздан келетін қауіп көп. Осы тұста интернет алаяқтардың құрбанына болған Рашит Абаевпен тілдесіп көрдік.

Рашит ағамыздың жасы алпыста. Осы жағдайға тап болғанға дейін алаяқтықтың мұндай түрі барын да білмеген.

Мен жастар сияқты телефонды көп біле бермеймін. Бір күні қоңырау келіп, әр жағынан түсініксіз дауыстар шықты, содан кейін не істеп, не қойғанымды білмеймін. Есімді бір жисам, өз қолыммен екі миллион несие алып беріппін. Артынан ойлансам, мені дыбыс арқылы гипноздаған сияқты. Бір білетінім ол сәтте бәрі бұлыңғыр болды.

Ағамыз алданған күні ештеңе сезінбегенін есін ертеңіне ғана жиып, әрекет жасағанын айтты.

Ертеңіне тиісті жерлерге барып, жазатын арызымды жаздым. Мен сияқты алданғандар көп екен. Арызымды бірден қабылдады. Оқиғаның болғанына көп уақыт өткен жоқ, арыз әлі қаралу үстінде.

Рашит Абаев онлайн несие рәсімдеудің алдын алуға болатынын білмеген. Бүгінде аталмыш қылмыс түрі бойнша біраз түсінік қалыптасқан.

Негізі кез келген қауіптен сақтануға болады ғой. Ол үшін барлық жағдай қарастырылып та қойған. Мен бұл күйге өзімнің дұрыс ақпараттанбағанымнан түсіп отырмын. Зейнет жасына келген адаммын, маған енді несие керек емес, үй-күйім бар. Соны біле тұра өзімді алаяқтардан сақтамаппын. Болатын іс болғаннан кейін ғана eGOV арқылы шектеу жасай алатынымды білдім. Енді ешқандай алаяқ маған несие алғыза алмайды. Қосымшадан өзімді шектеу арқылы бүгінде алаңсыз жүрмін. Бір қуантатыны алаяққа алданған өзің деп құқық қорғау органдары шығарып салмайды екен. Менің мәселемді қарап, жан-жақты жұмыстанып жатыр. Тіпті банктерде де алаяқтың атына рәсімделген несие бойынша шешім қарастырылған. Ең бастысы уақыт өткізіп алмау. Ерте қимылдасаң, қылмыскерді табу ықтималдылығы жоғары екеніне көзім жетті. Ал күнін өткізіп алсаң, ешнәрсе көмектеспеуі мүмкін.

Сөз соңында кейіпкеріміз алаяқтардың арбауына түсіп қалмау үшін жан-жақты ақпараттанып жүруге кеңес берді. Сондай-ақ күмәнді нөмірлер қоңырау шалса көтермей, белгісіз адамнан келген сілтемеден өтпей, жеке деректерді екінші бір адамға жібермей барынша сақтанып жүруге шақырды.

Айта кетейік, өткен жылы Қасым-Жомарт Тоқаев "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне байланыс, цифрландыру, инвестициялық ахуалды жақсарту және артық заңнамалық регламенттеуді болғызбау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының заңына қол қойған болатын.

"Бұл нормативтік құжат басқару орталығы Қазақстаннан тысқары жерде орналасқан байланыс желілерінің жұмысын қамтамасыз ету үшін елге жабдық әкелуге тыйым салады. Сонымен қатар заңда антифрод-тетігі енгізілді. Оның аясында интернет-алаяқтыққа және қаржы ұйымдарын заңға қайшы мақсаттарда пайдалануға қарсы шара қолданылады", - деді Президент.

Бұдан бөлек "Alayaq.net" жобасы аясында өткен жылы 200-ден аса алаяқтық әрекет әшкере болып, жолы кесілді.