Бензиннің апта сайын қымбаттауы: қашан тоқтайды?

Қазақстанда 2025 жылдың басынан бастап жанармай бағасын ырықтандыру кезең-кезеңімен жүруде. Соның салдарынан бензин аптасына аз, бірақ тұрақты қарқынмен өсіп келеді. Әлемдік Brent арзандап тұрғанымен, ішкі нарықта баға тепе-теңдікке келу (региондық паритет), маусымдық сұраныс, зауыттардың жоспарлы жөндеулері, және «сұр» экспортты тежеу шаралары негізгі драйвер болып тұр. Нәтижесінде, алдағы айларда орташа сценарий бойынша апталық өсім +0,2–0,6% дәлізінде сақталуы ықтимал; жедел теңестіру қысқа мерзімде +1–1,5%-ға дейінгі серпіліс бере алады, ал әлемдік мұнай бағасы айтарлықтай төмендесе және өңдеу тұрақты болса, өсім бәсеңдеп, 0% айналасында тербелуі мүмкін.

Неге қымбаттап жатыр?

1) Бағаны ырықтандыру және паритетке келу. 2025 жылы Энергетика министрлігі жанармай бағасын мемлекеттік реттеуден шығаруды бастады. Бұл 2014 жылдан бері бар бірқатар бұйрықтарды күшін жою арқылы іске асуда. Мақсат — Қазақстандағы бағаларды ЕАЭО көршілерімен теңестіру және «сұр» экспортты азайту.

2) Көрші елдермен бағалық алшақтық. Мысалы, кең таралған АИ-92-нің Қазақстандағы бағасы биылғы жылы жарияланған салыстыруда Ресей, Қырғызстан және Өзбекстанға қарағанда айтарлықтай төмен болған. Бұл ішкі арзан жанармайдың сыртқа ағылуын туындатады, сондықтан теңестіру бағыты сақталады.

3) Ішкі өндіріс пен жөндеулер. Елдің үш негізгі мұнай өңдеу зауыты (Атырау, Шымкент, Павлодар) 2025 жылдың І жартыжылдығында өңдеуді өсіргенімен, маусым–шілдеде Павлодар зауытында жоспарлы тоқтау өтті — бұл уақытша ұсыныс қысымын күшейтті. Жалпы жылдық қуат шамамен 17 млн т деңгейінде.

4) Әлемдік мұнай бағасы. Brent шілде–тамызда ~70–67 $/баррель дәлізінде әлсіреп тұр. IEA және басқа да болжамдар 2025 жылдың соңына қарай Brent-тің төмендеуін күтеді. Бұл фактор Қазақстандағы қымбаттауды «төбелепсерді» төмендетуі мүмкін, бірақ ішкі паритетке келу процесі қарқынды болса, сыртқы әлсіреу толық өтемей қалуы ықтимал.

Қазіргі импульс: апталық өсімнің шамасы қандай?

Ресми статистика айлық қимылды жиірек жариялайды. Шілде айында АИ-92-нің ең жоғары айлық өсімі +1,8%, дизель +1,2%, АИ-95/96 +0,7%, АИ-98 +0,9% болды. Айлық 1,8% өсім, жай үлестірумен алсақ, аптасына шамамен +0,4–0,5% береді. Нарық ырықтанған сайын дәл осы деңгей – қалыпты сценарийдің ортасы.

Алдағы апталарға үш сценарий

1) Базалық (ең ықтимал): +0,2–0,6% аптасына.
Алдағы бір-екі айда Brent әлсіз, ал отандық өңдеу тұрақты. Бірақ паритетке бейімделу жалғасады. Нәтижесінде, баға баяу «жоғарыға сырғиды».

2) Жедел теңестіру (қысқа серпіліс): +1–1,5% аптасына.
Егер билік ішкі/сыртқы алшақтықты тезірек жою шараларын күшейтсе (мысалы, көтерме баға еркіндігі кеңейсе, экспорттық қысым артса), қысқа мерзімде айлық өсім 3–5%-ға дейін үдеу алуы мүмкін, бұл аптасына шамамен 1–1,5%-ға тең.

3) Әлсіреу/тұрақтану: 0% айналасы.
IEA мен өзге бағалар бойынша Brent 4-тоқсанда төмендесе және МӨЗ жұмысы іркіліссіз жүрсе, ішкі нарықтағы өсім тежеледі. Кей өңірде уақытша тоқырау болуы мүмкін.

«Жоғарғы шек» туралы: қай жерде тоқтаймыз?

Құрылымдық шек — аймақтық паритет. Қазақстан бағаны көршілермен теңестіргенше, өсу импульсі сақталады. Биыл басында сараптамалық материалдар айырмашылық айқын екенін көрсетті: АИ-92 Қазақстанда ең төмен бағада болды. Осы алшақтықты жабу — негізгі «төбе». Кей басылымдар ырықтандыру кезеңінде жиынтық өсім 50%-ға дейін болуы мүмкін екенін болжады (нақты мерзімі — нарық динамикасына байланысты). Демек, апталық емес, жинақталған траектория тұрғысынан шек — паритетке жақындау деңгейі.

Циклдік/тактикалық шек — Brent пен маусым. Brent айтарлықтай босаңсыса (IEA базалық көрінісінде), ішкі нарықтағы «апталық» импульс те бәсендейді. Күзгі жиын-терім кезеңіндегі дизельдік сұраныс, керісінше, қысқа мерзімді «тікенектер» тудыра алады.

Нені бақылау керек? (тәуекелдер мен триггерлер)

 • МӨЗ-дің жоспарлы/жоспардан тыс тоқтауы. Павлодардағы маусым–шілде жөндеуі секілді оқиғалар өңірлік тапшылыққа сезімтал. Күзде қосымша жөндеулер болмаса — оң.
 • Экспорт/импорт режимдері және «сұр» ағындар.

Паритетке келмейінше сыртқы қысым сақталады; үкімет контршараларды жалғастырады.
 • Әлемдік мұнай бағасы мен ОПЕК+ шешімдері. Brent-тің орта–төмен дәлізі ішкі өсімді шектейді; геосаяси сілкіністер уақытша кері әсер етуі мүмкін.
 • Өндіріс қуатын ұлғайту. І жартыжылдықтағы өңдеу өсімі, 2025–2029 жж. жобалар (LPG және газ өңдеу) отын теңгерімін құрылымдық жақсартады — бұл орта мерзімде баға қысымын азайтады.

Тұтынушы мен бизнеске практикалық кеңестер

 • Бюджеттеу: келесі 2–3 айға апталық +0,2–0,6% базалық өсімді жоспарға енгізіңіз; логистикасы сезімтал салаларда +1% стресс-тест қолданыңыз. (Сценарийлер бөлімін қараңыз.)
 • Сатып алу стратегиясы: өңірлік жеткізілім тәуекелдеріне (жөндеу, маусым) қарама-қарсы қор қалыптастырудың минималды нормаларын көздеңіз.
 • Ұзақ мерзім: Brent төмендеу циклі нақтыласа, 2025 Q4–2026 H1-де баға импульсі бәсеңдеуі ықтимал; ұзақ келісімшарттарда икемді баға формулаларын қолданыңыз.

Апталық қымбаттау — бір реттік шок емес, паритетке бейімделу процесінің көрінісі. Әлемдік баға әлсіреп тұрғанымен, ішкі нарықтағы құрылымдық факторлар қысқа–орта мерзімде үстем: осыған сай аптасына +0,2–0,6% — «жаңа қалып». «Жоғарғы шек» — көршілермен бағалық алшақтық неғұрлым жабылған сайын жақындайды; одан кейін өсім қарқыны әлемдік мұнай мен ішкі логистикаға көбірек тәуелді болады.