Қазақстандағы жастар саясатының даму үрдістері

XXI ғасыр балалар мен жасөспірімдердің тәрбиесіне, қазіргі жастардың қалыптасуы мен дамуына өз түзетулерін енгізуді жалғастырып келеді. Skifnews.kz ақпараттық порталы кезекті шолуын жастар саясатына арнайды.

Қазіргі заманғы қазақстандық жастар мектеп және студенттік өзін-өзі басқару органдарынан жастар парламенттеріне, жастар үкіметтеріне және әртүрлі қоғамдық ұйымдарға дейін түрлі институттар мен ұйымдар құра отырып, өз құқықтары мен мүдделерін қорғаудың тәсілдерін іздестіруде. Сонымен қатар, жастардың саяси ұйымдарға қатысу пайызы артуда (бағынышты да, оппозиция да). Жастар жаңа ел, жаңа экономика, жаңа саясат құруға деген ұмтылыстары туралы ашық айтады. Бүгінгі таңда жиі айтылатын елді жаңғырту тұрғысынан ювентизация ұғымы өзекті болып отыр. 

Қазақстан Республикасында жастар саясаты бірнеше деңгейде жүзеге асырылады – республикалық, облыстық, қалалық және аудандық. Осылайша, елдегі жастар саясаты бірінші кезекте жастарды жастар саясатын іске асыруға тартуға, өзін-өзі жүзеге асыру үшін құқықтық және ұйымдастырушылық жағдайлар жасауға, сондай-ақ азаматтық ұстанымды қалыптастыруға және патриоттық құндылықтарды дамытуға бағытталған.

Тұтастай алғанда, Қазақстанның жастар саясатының заңнамалық базасы жастардың құқықтық мәртебесін реттейді, Қазақстанда мемлекеттік жастар саясатын әзірлеу мен іске асырудың құқықтық негіздерін белгілейді. Заңда жас азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының жүйесі, сондай-ақ жастар мен оның бірлестіктерінің ГМП-ны жүзеге асыруға қатысуы, сондай-ақ осы саладағы басқару мәселелері көрсетілген.

Сонымен қатар, қолданыстағы заңнамада жас кәсіпкерлерді қолдаудың, жастар мен жас отбасылар үшін қолжетімді тұрғын үй жүйесін дамытудың, ауыл жастарын дамыту үшін жағдай жасаудың, жастарды жұмыспен қамтамасыз етудің, жастардың әлеуметтік осал санаттарын қолдаудың нақты тетіктері жоқ.

Жастар саясатының нормативтік құқықтық базасында жастардың, жастар ұйымдарының мемлекеттік билік органдарында, әсіресе өңірлік және жергілікті билік органдары деңгейінде өз мүдделерін білдіруге және оларға заң шығару бастамасы құқығын беруге қатысу тетігі нашар айқындалған. Осы ретте жастардың өз проблемаларын өз бетінше шешуі үшін жағдайлар мен ынталандырулар жасау қажет.

Қазіргі заманғы бұқаралық ақпарат құралдарының жасампаздық күшін ескере отырып, жастар саясаты туралы заңды және оның орындалу барысын жариялау үшін ақпараттық күш-жігерді өңірлік деңгейде және бүкіл ел ауқымында біріктіру қажет, бұл, сөзсіз, жастар саясатын тиімді іске асыруға және қойылған мақсатқа қол жеткізуге ықпал етуі мүмкін.

Алайда, мемлекеттік жастар саясатының сапасын құқықтық актілердің саны, өткізілген іс-шаралар және оны жүзеге асыру үшін құрылған органдар бойынша бағалау мүмкін емес. Әлеуметтік-экономикалық және саяси шындыққа сәйкес жастар саясатын жүргізудегі басымдықтарды объективті орналастыру маңызды болып саналады. Белгілі бір жастар бағдарламаларын қаржыландыру жүзеге асырылуы тиіс қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді басымдықтарды бөлу заңды. 

Бүгінгі таңда Қазақстанда не нәрсеге артықшылық беру керек? 

Ең маңыздысы - жастардың кәсіби, әлеуметтік қамтылуы; азаматтық пен патриотизмді қалыптастыру; тұрғын үй мәселесін шешу және жастардың қорғалмаған топтарына көмек көрсету; жастардың әлеуетін іске асыру. Бұл мәселе үлкен объективтілікті, жастар проблемаларын білуді, жастар ортасындағы екпінді болып жатқан өзгерістерге ілесе білуді талап етеді. Қойылған басымдықтарға байланысты Қазақстанда жастар саясатын іске асыратын органдар нақты істерді жүргізуге тиіс.

Қазақстандағы жастар саясатының маңызды бағыттарының бірі - жастардың азаматтылығын қалыптастыру және дамыту. Бұл ретте әңгіме тек қазақстандық азаматтылық туралы ғана емес, Еуразиялық азаматтылық, Орталық Азия азаматтылығы туралы да болуға тиіс. Бұл ой ТМД аумағында интеграция процесін жүзеге асыруға байланысты бағытта өте маңызды.

Қазақстандағы жастар саясаты әлемдік саясат арнасында жүргізіледі. Қазақстанда жастар саясатын жүргізу кезінде елдерде әзірленген модельдерді қарастырған жөн. Әрине, прогрессивті жастар саясаты бар елдердің тәжірибесін көзсіз қабылдай беру де жарамайды, ең алдымен, Қазақстанның өңірлік ерекшеліктерін, менталитетін, тарихи аспектілерін, қазақстандық жастардың әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін, оның Қазақстандағы әлеуметтенуінің ерекшелігін ескеру қажет.