«Қант жоқ!»: Атақты «Рахат» фабрикасы жұмысын тоқтатты

«Рахат» - отандық ірі кондитер фабрикасы. Дегенмен өндіріс орны қантты көп қажет ететін тәттілерді шығаруды тоқтатты. Сонымен бірге Шымкенттегі зауыт филиалы да шілде айына дейін жабылып жатыр, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Отандық «Рахат» фабрикасы қазір «Барбарис» карамелі мен ирис өндірісін тоқтатты. Компания бұл шешімді тәттілерді өндіруге көп қантты қажет ететіндігімен түсіндірді. Ал тәттілер өндірісінің тоқтатылуымен бірге Шымкенттегі фабрика жұмысы да тоқтап қалды, деп хабарлады Forbes.

«Қазір бізде Барбарис карамелі мен Ирис өндірілмейді. Дегенмен бұл өнімдерге сұраныс жоғары, бірақ олар қантты көп қажет етеді. Сондықтан біз қант мөлшері жоғары барлық тағамдарды алып тастадық, өйткені қант жоқ. Соның кесірінен Шымкенттегі фабрикамыз да тоқтап тұр. Әзірге оның жұмысын шілдеге дейін тоқтаттық. Қант шілде айында жеткізіледі деп күтілуде, жұмысты жалғастырамыз» деді Алматыда фабриканың 80 жылдығына орай өткен баспасөз мәслихатында «Лотте Рахат» фабрикасының басқарма төрағасы Константин Федорец.

Кәсіпорын Қазақстанның ішкі нарығында бар қанттың барлығын сатып алды, бірақ оның өзі жеткіліксіз.

«Біз қантты тек Қазақстаннан қуана-қуана сатып аламыз. Бірақ жергілікті қант өндірушілер Қазақстан нарығы қажеттілігінің 30 пайызын ғана қамтамасыз етеді – бұл өте аз. Олар бразилиялық қамыстан қант шығарады, шынын айтсам, оларға сапа жағынан әлі де жұмыс істеу керек» деп жалғастырды Федорец.

Қазақстан қантты қайдан аларын білмей отыр

ЕАЭО-ға кірмейтін басқа елдерден қант әкелу қымбатқа түседі. Жеткізулерге акциз салынады, әр тоннасы 35%-ға қымбаттады. Спикердің айтуынша, Қазақстан көп жылдар бойы бажсыз ресейлік қантпен отыр. Ал Ресей «есігін жапқанда» Қазақстан қантты қайдан аларын білмей қалған.

«Қазір біз қантты Қазақстандағы барлық зауыттардан алып қана қоймай, Бельгиядан да үнді қантын әкеліп жатырмыз. Біздің үкімет көніп, бізге қажетті 20 000 тоннаның 1600 тоннасын бажсыз әкелуге квота берді. Соған қарамастан, қазір Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп квотаны көбейтіп жатырмыз, олар бұл мәселені шешуге уәде беріп отыр. Бірақ біз бүкіл Кедендік одаққа тәуелдіміз, ал Ресей бұдан былай қант импорттаушылардың болғанын қаламайды. Бірақ біз әлі де олар бізге квота береді және кем дегенде өндірісте үзіліс болмайды деп үміттеніп отырмыз» деп түсіндірді Федорец жағдайды.

Қант тапшылығы оның құнына әсер етіп, 90%-ға өсті. Сондай-ақ, зауыт тек Қазақстаннан сатып алатын ұнның құны да 100 пайызға өскен. Қалғанының барлығын Рахат фабрикасы импорттайды – өнімнің шамамен 96%. Мысалы, Түркиядан кептірілген өрік пен фундук, Калифорниядан бадам, Вьетнамнан кешью, Ганадан какао жеткізіледі. Федорец жергілікті өнімнің сапасыз екенін айтты.

Тәттілер қымбаттайды

Зауыт «Рахат» өнімдерінің бағасын ұстап тұруға тырысады, бірақ қант тапшылығы бағаға қатты әсер етеді.

«Барлығы шикізат бағасына өте тәуелді, ал қазір валюта бағамы мен шикізат бағасы арасында ешқандай байланыс жоқ. Тапшылық орын алуда. Биылғы жылы бидайымыз 100 пайызға, қант 90 пайызға қымбаттады. Қолымыздан келгенше шығынды өз пайдамыздың есебінен ұстаймыз. Жақын арада не болатынын әзірше айта алмаймын» деді Константин Федорец.

Федорец бұл жағдайдың жағымды тұсын да табуға болатынын атап өтті. Мысалы, тұтынушы сұранысы қымбатырақ өнімге ауысты, өйткені фабриканың жоғары сапалы кәмпиттері де импорттық кәмпиттерден арзанырақ. Шетелде қазақ тәттілеріне сұраныс артты.

«Соңғы оқиғаларға байланысты бізде жаңа серіктестер пайда болды – Израиль мен Грузия. Біз Израильден сатып алушы күткен жоқпыз, бірақ ресейлік өндірушілерге тыйым салынғандықтан, өнімдеріміз сұранысқа ие бола бастады. Олар Мишка на Севере сияқты ескі кеңестік сауда белгілерін қалайды. Бірақ біз ол жаққа көп жібермейміз, өйткені Израильде тоғыз миллион, ал Грузияда бес миллионға жуық адам бар. Әзірге біз айына 35 000 доллар көлемінде бір жүк көлігін жөнелту туралы айтып отырмыз» деп түсіндірді Федорец.

Зауыттың экспорттық кірісі оның жалпы кірісінің 22 пайызын құрайды. Ресейге (62%), Қырғызстанға (15%) және Өзбекстанға (14%) көп келеді, Ресей Федерациясына жеткізілім биыл өскен.

«Украинаға да аз – биыл бізде бір ғана партия жөнелтілді. Содан кейін бәрі қарбалас болып кетті. Әзірге біз жеткізілімдерді шілде айында қайта бастауды күтудеміз. Ал Ресейге келетін болсақ, онда экспорт тек өсуде. Сәуір айында экспорт 4%-ға өсті. Мамыр айында 8% өсті. Біз экспортты арттырғымыз келеді, бірақ Қазақстанның есебінен емес – біз үшін экспорттық нарықтан гөрі ішкі нарық маңызды. Сондықтан бәрі өз ретімен жүре берсін. Бірақ экспорт одан да көп болады деп болжап отырмын. Егер қант пайда болса, біз жалпы Ресейді жаулап аламыз» деді Федорец жоспарларымен бөлісіп.

Қытайдың жауабына байланысты

Бірақ бәрінен де компания COVID-19 жаңа індетіне байланысты жабылған Қытайға жеткізілімдердің басталуын күтуде.

«Қытай биылғы жылы қайта ашылуы мүмкін, өйткені олар келісімшарттарды белсенді түрде қайта қолға ала бастады. Бұл біз үшін сату нарығы өте маңызды», – деп атап өтті Константин Федорец.

Сырттан әкелінетін тәттілердің Қазақстандағы үлесі азайып келеді.

«Біздің ұлғайып келе жатқанымызға қарап, проблемаларға қарамастан, импорт әлі де азайып жатқан сияқты. Украинада соғыс жүріп жатыр, сондықтан кондитер өнеркәсібі онда толық жұмыс істей алмайды, бірақ сонымен бірге олардың өнімдері қазақстандық сөрелерде сақталады. Бұл үлкен қорларға байланысты деп болжауға болады. Ресейлік өндірушіге келсек, рубль бағамы күшейіп, баға өсіп, ресейлік кәмпиттердің қымбаттап бара жатқаны біздің тұтынушыға тиімсіз. Еуропалықтарға келетін болсақ, олар ең агрессивті болып саналады: олар ірі супермаркеттердегі үлкен сауда орындарын сатып алады. Бұл қашан да солай болған. Бірақ қазір олардың өнім құнының өсуіне байланысты Қазақстанға өз өнімдерін жеткізуді ұлғайту мүмкіндігі бар деп айта алмаймын, өйткені біздің халық байып жатқан жоқ» деп түсіндірді Федорец.

Соңында спикер ұзақ мерзімді жоспарлар жасауға мүмкіндік бермейтін тұрақсыз геосаяси жағдайға байланысты экспортты кеңейту туралы иллюзияға бой алдырудың қажеті жоқ деп қосты. Ең бастысы, Қазақстанның кондитерлік өнеркәсібінің «импортты ығыстыруға» толық мүмкіндік бар.