Cыбайлас жемқорлық: елімізде қандай құқық бұзушылықтар жиі жасалады?

Елімізде биыл бірігші жартыжылдықта 500-ден астам жемқорлық қылмыс тіркеліп, 400-ден аса тұлғаның жемқорлық әрекеті әшкереленді. Оның 53-і әртүрлі деңгейдегі басшылар. Әрине бұл көрсеткіштерді жыл сайын төмендету үшін Мемлекет басшысының тапсырмасын Сыбайлас жемқорлықа қарсы іс-қимыл агенттігі тарапынан жұмыстар атқарылып жатыр. 

Finprom.kz порталының мәліметіне сәйкес, биыл қаңтар-ақпан айларында елімізде 438 қылмыстық сыбайлас жемқорлық қылмыс тіркелді — бұл өткен жылмен салыстырғанда 0,7% - ға артық. Ал, өткен жылдың ұқсас кезеңінде осындай 435 қылмыс тіркелді, жылдық өсім 8,5% - ға өсті.

Сыбайлас жемқорлық қылмыстардың көбі Алматы мен Астанада тіркелді: әр қалада 51 жағдай бойынша, тиісінше 2% және 6,3%.

Сондай-ақ, антилидерлердің қатарында Қостанай (40 жағдай, 21 жыл бұрын қарсы) және Түркістан (37 жағдай, 39 жыл бұрын қарсы) облыстары мен Шымкент (36 жағдай, 23 жыл бұрын қарсы) болды.

Мұндай қылмыстардың ең азы Шығыс Қазақстан, абай және Ұлытау облыстарында тіркелген.
Қылмыстық сыбайлас жемқорлық қылмыстардың 37,4% — ы пара беруге мәжбүр болды: жыл басынан бері 164 жағдай тіркелді-бұл өткен жылмен салыстырғанда 45,1% - ға көп.

Қылмыскерлер арасында пара алу (141 жағдай, жылына минус 6,6%), сыбайлас жемқорлық саласындағы алаяқтық (39 жағдай, минус 30%), сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иемдену немесе жымқыру (24 жағдай, минус 42,9%) және парақорлыққа делдалдық (22 жағдай — бірден 4,4 есе, бір жыл бұрынғыға қарағанда).

Күдікті деп тану туралы қаулы шығарылған адамдардың саны 301 — ге жетті-бір жыл бұрынғыға қарағанда 25,4% - ға көп. Оның ішінде қылмыс жасаған 243 адам анықталды, оның ішінде 159 адам сотқа берілді.

Мемлекеттік органдардың қызметшілері арасында сыбайлас жемқорлық қылмыстарында ішкі істер органдарының қызметкерлері жиі кездеседі: 43 адам, 15 жыл бұрын. Бұдан әрі әкімдіктердің және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметшілері (26 адам), ішкі істер министрлігі Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің (3 адам) және ҚР Қаржы мониторингі агенттігінің (3 адам) қызметкерлері, денсаулық сақтау министрлігінің (3 адам) және индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің (сондай-ақ 3 адам) қызметшілері келеді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің төрағасы Асхат Жұмағалиді қабылған кезде агенттік басшысы еліміздегі жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шаралары жөнінде есеп берген болатын. 

Асхат Жұмағалидің айтуынша, биыл 23 қаңтардан бастап шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту жолындағы әкімшілік кедергілерді жоюға бағытталған «Бизнеске жол» жобасы іске қосылған. Жоба аясында шамамен 7 мың кәсіпкер көмек алып үлгерді.

Президент жемқорлыққа итермелейтін жүйелі себептер мен жағдайларды жою аса маңызды екенін атап өтті. Оған қоса, Президент агенттік басшылығына жоғары лауазымды тұлғалар арасындағы сыбайлас жемқорлықты анықтауға және оның жолын кесуге баса мән беруді тапсырған еді.