Доллардың өсуі ипотекалық бағдарламаларға қалай әсер етпек?

2024 жылғы 10 желтоқсандағы үкіметтік брифингте «Отбасы банкінің» басшысы Ләззат Ибрагимова валюталық құбылудың, атап айтқанда доллар өсуінің Қазақстандағы ипотекалық бағдарламаларға ықтимал әсері туралы пікір білдірді, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Үкіметте өткен брифингте «Отбасы банкінің» басшысы Ләззат Ибрагимова доллардың қымбаттауына байланысты ипотекасы бар қазақстандықтар үшін баспана бағасы қымбаттай ма деген сұраққа жауап берді.

«Жаңа ипотекалық бағдарламаларды қолға алғанда, ең үлкен қауіп – бағаның көтерілуі, менің ойымша, 2024 жылдың ең маңызды жетістігі – «Наурыз» және «Отау» бағдарламаларының архитектурасында арнайы портал жасалып, нәтижелері шықты. Кеше BNS (Ұлттық статистика бюросы – ред. ескертпесі) бастапқы нарықта баға өсімі бір айда 0,4%, ал бір жылда тек плюс 1,5% болғанын жариялады. Валюталық ауытқулар туралы сұрағыңызға қайта оралсақ, біз оны қараша айында ғана байқадық. Біздің порталда 19 мың пәтер, 921 тұрғын үй кешені болды. Ал бірде-бір құрылыс салушы пәтердің бағасын өзгерткен жоқ. Өйткені олар «Отбасы банкімен» келісімге сәйкес, келісімшарттық байланыста. Сондықтан «Наурыз» және «Отау» бағдарламаларына қатысушыларымыз үшін ештеңе өзгерген жоқ», – дейді Ләззат Ибрагимова.

«Отбасы банкі» басшысы Қазақстанда бүкіл ипотекалық портфель бұрыннан теңгеге көшкенін айтты.

«Ипотекалық несиелердің айырбас бағамына байланысты не өзгеретініне келетін болсақ, мен Қазақстанда барлық ипотекалық портфелдің іс жүзінде 100%-ы ұзақ уақыт бойы, шамамен 15 жыл бойы тек теңгемен шығарылғанын, сондықтан қарыз алушылар кез келген ауытқуларда қызығушылық танытпайтынын айта аламын. Екіншіден, расында, мұндай валюталық ауытқулар кезінде, керісінше, жылжымайтын мүлікке деген сұраныс арта түседі. Әдетте доллар курсы өскенже жылжымайтын мүліктің өсуі байқалады, бірақ транзакциялар саны бойынша желтоқсан айының қорытындысын қарап көрейік», - деді ол.

Еске салсақ, бұған дейін еліміздің Ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров теңге бағамының әлсіреуі мен сәйкесінше импорттық құрылыс материалдары бағасының өсуіне байланысты Қазақстанның тұрғын үй нарығындағы бағаның да өзгеруі мүмкін екенін айтқан.

Жуырда доллардың өсуіне байланысты қазақстандық құрылыс салушылар елдің бастапқы тұрғын үй нарығындағы бағаны өсіре бастағанын мәлімдеген. Бұл шетел валютасындағы халықаралық шарттарға да байланысты.

 «Отбасы банкінің» басшысы Ләззат Ибрагимова 2024 жылдың 10 желтоқсанында үкіметте өткен баспасөз мәслихатында доллар бағамының көтерілуі ипотеканы алып қойған қазақстандықтардың 2025 жылғы міндеттемелеріне әсер ете ме, жоқ па деген сұраққа жауап берді.

Ибрагимова Қазақстанда 15 жылдан астам уақыттан бері ипотекалық портфельдің 100%-ға жуығы тек теңгемен шығарылғанын мәлімдеді.

«Сондықтан қарыз алушылар валютаның құбылуына тәуелді емес. Сонымен қатар, валюталық құбылу кезеңдерінде, әдетте, нақты материалдық актив ретіндегі жылжымайтын мүлікке сұраныстың өсуі байқалады транзакциялар санына әсер етті», - деді ол.

Индустрия және құрылыс вице-министрі Қуандық Қажкенов қарыз алушылардың ипотекалық несие бойынша алған міндеттемелері жалғасатынын айтты.

«Доллардың өсуіне байланысты 2024 жылы әлеуметтік тұрғын үй үшін тұрғын үйдің бір шаршы метрінің құны 300-350 мың теңгені құрады. 2025 жылға біз Баға орталығымен бірлесіп, доллар бағамының өсуін ескере отырып шығындарды есептеп жатырмыз. Ипотекалық несиелер бойынша шарттық міндеттемелер бар. Қарыз алушылар бастапқы қол қойылғандай төлемдерді жасауды жалғастыруы керек. Мұнда ешқандай жаңалық қарастырылмаған», - деді Қажкенов.

Доллардың өсуіне байланысты баспана бағасы қалай өзгереді?

Доллар қымбаттаса да, Қазақстанда баспана бағасы көтерілмейді. Мұндай пікірді жылжымайтын мүлік нарығының тәуелсіз сарапшысы Анна Шацкая айтты.

Сарапшының айтуынша, бағаның көтерілуіне алғышарттар жоқ: жоғары инфляцияға байланысты халықтың нақты кірісі баяу өсуде, ал жеңілдетілген ипотекалық бағдарламаларды тек «Отбасы банкі» жүзеге асырады.

«Қарашаның соңында доллар бағамының секіруі және қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің ұлғаюы (Ұлттық банк 29 қарашада базалық мөлшерлемені 14,25%-дан 15,25%-ға көтерді) инфляциялық процестерге де кері әсерін тигізеді. несие ставкалары мен азаматтардың кірістері. Мұның бәрі бірігіп, тұрғын үй нарығындағы тоқырауды ұзартады деген сөз», – дейді Анна Шацкая.

Krisha.kz мәліметінше, базалық мөлшерлемені 15,25%-ға дейін ұлғайту ипотеканың халық үшін қолжетімділігін төмендетуі мүмкін. Осылайша, қазақстандық банктер әзірге олардың ипотекалық өнімдері бойынша мөлшерлеме өзгеріссіз қалғанын, бірақ кейінірек қайта қаралуы мүмкін екенін мәлімдеді. Атап айтқанда, Altyn Bank 2025 жылдың қаңтарынан бастап бағам өзгеруі мүмкін екенін мәлімдеді.

Қазақстан риэлторларының өзін-өзі реттейтін қауымдастығының вице-президенті және Grand Estate Company риэлторлық агенттігінің басшысы Елена Гриваның пайымдауынша, мұндай жағдайда пәтерлердің бағалары ағымдағы құн шегінде 1-3% сақталады.

«Қазірдің өзінде құрылыс салушыларда өте ұзақ төлем жоспарлары бар, олар сатып алушылар үшін өте қолайлы ұсыныстар жасап жатыр. Мәселен, бұл тұрғын үй сатып алу үшін ұзақ кезек жоқ екенін көрсетеді! Ал егер олар бағаны көтерсе, халық мүлде жылжымайтын мүлікті сатып ала ала ма?», – деп сұрады Елена Грива.

Ол тұрғын үй бағасы ең алдымен халықтың кірісіне және жеңілдікті тұрғын үй бағдарламаларына байланысты тұтынушылық сұраныстан қалыптасатынын растады. Оның пікірінше, қазіргі «Отбасы банкі» бағдарламалары қарыз алушыларға қатаң талаптар қояды, сондықтан оны кең тараған деп санауға болмайды.

Жылжымайтын мүлік нарығының сарапшысы Александр Пак инфляция мен доллардың көтерілуіне байланысты жаңа үйлердегі пәтерлердің бағасы көтеріледі, себебі бұл құрылыс материалдарының құнына әсер етеді деп санайды. Оның айтуынша, халықтың табысының шектеулі болуына және жеңілдікті бағдарламаларға байланысты бағаның өсуі 1-1,5 пайыздан аспайды.

«Қазір доллар бағамының өзгеруіне келсек, психологиялық фактор бар. Адамдар екінші реттік баспана үшін бәрін доллармен санайтын болады, әрине өсім болады. Бұл жерде, мүмкін, 20% немесе 30%, бірақ қайталама нарық жеңілдетілген несиелеуге жатпайтындықтан, меншік иелері бағаны 2-3 ай бойы ұстап тұрады және бұрынғы орындарына оралады, өйткені жылжымайтын мүлік бағасы тікелей халықтың кірісіне байланысты. халық пен күнкөріс үшін жеңілдікті ипотека», - дейді Александр Пак.