Қазір әлемнің жаһандық қаржы дағдарысы мен саяси тұрақсыздықтардан әлсіреп, алға басуы тежелген шақ. Атағы жер жарған ірі кәсіпорындар мен компаниялардың өздері ертеңгі күнге сенімсіздікпен қарап отыр. Алпауыттардың өзін тұралатқан осындай тоқырауға қарамастан, Қазақстанның қарқынды дамуы көңілге қуаныш ұялатады. Бүгінде еліміздің барлық өңірінде ірі жобалар қолға алынып, жемісті жүзеге асырылуда. Сондай өңірлердің бірі – мұнайлы өлке Атырау облысы. Елбасының «Нұрлы жол», «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» сынды бірнеше маңызды бағдарламалары бойынша айтарлықтай жұмыстар атқарылып жатқан, бұл облыста соңғы жылдары ауыл шаруашылығының да жедел дамып келе жатқаны аңғарылады. Таяуда «Нұр Отан» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Мұхтар Құл-Мұхаммед аталған өңірге арнайы барып, бірқатар игі істердің жүйелі жүргізіліп жатқанына көз жеткізіп қайтқан болатын.
Негізгі табыс көзі мұнай болып саналатын өңірде бүгінде ауыл шаруашылығына ерекше мән берілуде. Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының мәліметіне сүйенсек, соңғы үш жылда агроөндірістік кешенді субсидиялауға бөлінетін қаражат көлемі 3,3 есеге артып, 360 млн-нан 1,2 млрд теңгеге дейін жеткен. Нәтижесінде осы уақыт аралығында өңірде жылыжай аумағы 2 есеге, тамшылатып суарылатын жер көлемі 3,5 есеге артқан. Жергілікті шаруалардың өнім көлемі де жыл өткен сайын еселеніп келеді. Тек осы жылдың алты айында облыста 18,2 млрд теңгенің ауылшаруашылық өнімдері өндірілген. Оның 17,9 млрд мал шаруашылығына тиесілі екенін айрықша атап өткен жөн. Жыл басынан бері облыстағы өндірістік кооперативтер 22,1 мың тонна ет, 32,3 мың тонна сүт, 65 мың тонна көкөніс өнімдерін және 46,1 млн дана жұмыртқа өндірген.
Бұл жетістіктердің барлығы Елбасының ауыл шаруашылығы саласына жасап отырған тікелей қамқорлығының нәтижесі екенін айтқан Мұхтар Құл-Мұхаммед: «Жуырда Мемлекет басшысы Қытай Халық Республикасында өткен G20 саммитіне қатысып, әлемнің ең алпауыт мемлекеттерінің басшыларымен кездесті. Сол кездесулердің нәтижесінде алдағы 5 жылда Қазақстан экономикасына 26 миллиард долларды құрайтын инвестиция тартылатын болды. Бұл дегеніңіз, ел экономикасының дамуына жаңаша серпін беретін өте қомақты қаражат. Сондай-ақ, бұл – Нұрсұлтан Назарбаевтың әлемдік аренадағы абырой-беделінің арқасында мүмкін болған Қазақстанның кезекті жеңісі. Демек, алдағы уақытта еліміздің жетістіктері бұдан да бірнеше есеге артатыны сөзсіз», – деді.
Расымен, Елбасының мұрындық болуымен қолға алынған мемлекеттік бағдарламалар арқылы әртүрлі жеңілдіктер жасалуда. Жергілікті шаруалардың асылтұқымды мал шаруашылығына ерекше қызығушылық танытуына орай, биыл облыста «Аграрлы несие корпорациясы» арқылы «Сыбаға» бағдарламасы бойынша 600 бас ірі қара, «Құлан» бағдарламасы бойынша 1800 бас жылқы және «Алтын асық» бағдарламасы бойынша 4500 бас қой сатып алу жоспарланған. Осы мақсатта былтыр 705,4 млн теңге бөлінсе, биыл 1 млрд теңге қарастырылған. Мемлекет тарапынан көрсетілетін мұндай қамқорлықтың игілігін көріп отырған шаруа қожалықтарының қатарында облыстың Махамбет ауданы, Бейбарыс ауылында орналасқан «Первомайский» ЖШС де бар. Голштино-фриз асылтұқымды ірі қара малын өсіретін шаруашылық нарыққа ет және сүт өнімдерін шығарады. Серіктестік басшысы Аманжол Есқараевтың айтуынша, 2013 жылдың желтоқсан айында индустриалды-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы аясында сүт-тауар фермасы іске қосылған.
«Қазіргі таңда қолымызда 1000 бас голштино-фриз ірі қара малы бар. Бұл жобаны екі кезең бойынша жүзеге асырдық. Алғашқысында АҚШ-тан 500 бас алсақ, кейін тағы сонша ірі қараны Голландиядан алдырдық. Бүгінде күніне 6 тоннадан 12 тоннаға дейін сүт аламыз. Фермамыз айран, қаймақ, йогурт сынды 10 түрлі сүт өнімдерін шығарады. Жалпы құны 539 млн теңге болатын жоба аясында жылына 9,5 мың тонна сүт өндіріледі. Кәсіпорында 100-ден аса жергілікті тұрғын жұмыс істейді», – дейді А.Есқараев.
Жалпы, аталған кешеннің жобалық қуаты жылына 1440 тонна сүт және 2880 тонна сүт өнімдерін өндіруге жетеді. Сиырлардың кейбірінен күніне – 30-35 литрден, ал орташа есеппен тәулігіне әр бастан 18 литрден сүт алынатынын ескерсек, аталған көрсеткішке қол жеткізу аса қиынға соқпайтынын аңғарамыз.
Сонымен қатар серіктестік биокомпост тыңайтқышын өндеу және гидропоника қондырғыларын іске қосып, тың жобаларды жүзеге асыруда. Топырақтың құнарлығын арттыратын биокомпост тыңайтқышын өндіретін жабдықтар Ресейдің «Биокомплекс» ЖШС-нан тасымалданады. Екі жыл бұрын іске қосылған жобаның жалпы құны – 82 млн теңге. Бүгінде тәулігіне 18 текше метр өнім өндіретін жобада 4 адам тұрақты жұмыспен қамтылған.
Ал, өсімдікті топырақсыз ортада гидропонды әдіспен өсіру технологиясының, яғни гидропоника қондырғысының жабдықтары Испанияның Eleusis Internacional S.A. компаниясы арқылы жеткізілген. Құны 237,6 млн теңгені құрайтын жоба күніне 10 тонна өнім береді.
Асылтұқымды мал шаруашылығына берілетін субсидияны алып, кәсібін дөңгелетіп отырған облыстағы шаруашылықтардың бірі – «Сарайшық» ЖШС. Ешкі өсірумен, сондай-ақ, ешкі сүті және етін өндірумен айналысатын кешен Махамбет ауданының Сарайшық ауылында орналасқан. Шаруашылық басшысы Тамила Розметованың сөзіне қарағанда, бүгінде серіктестікте 800 асылтұқымды Голландия ешкісі бар. «Күніне 500 литр ешкі сүтін аламыз. Жылына 180 тонна ешкі сүтін және 140 тонна сүт өнімдерін өндіру көзделген. Барлығы 12 түрлі сүт өнімдері дайындалады. Өнімдеріміз ішкі нарықтан бөлек, Ресейдің көршілес Волгоград облысы мен Татарстан Республикасына шығарылады. Жобаның жалпы құны – 647,6 млн теңге. Оның жарты сомасын – «Атырау» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы бөлгенін айта кеткен жөн», – дейді Т.Розметова.
Кешеннің жалпы жер көлемі – 120 гектар. 35 адам жұмыспен қамтылып отырған серіктестік қаз және доңыз шаруашылығымен де айналысады. Бүгінде «Сарайшық» ЖШС-да 10 мың қаз және 1000 бас доңыз бар. Одан бөлек, алма өсіруге де ден қойған шаруашылық бүгінде бұл жеміс түрінен айтарлықтай мол өнім алып отыр.
Осы тұста ауыл шаруашылығынан бөлек, Атырау облысындағы келешегі зор бастамалардың бірегейі саналатын тағы бір жобаға тоқтала кетуді жөн санап отырмыз. Қазіргі таңда Атыраудың мұнай өндірушіден мұнай өндеуші аймаққа айналып келе жатқаны баршамызға белгілі. Оның жарқын мысалы ретінде «Ұлттық индустриалдық мұнай-химиялық технопаркі» аумағындағы «Полимер Продакшн» зауытын айтсақ жеткілікті. «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асырылған кәсіпорын мұнай-химиялық шикізатты қайта өндеумен айналысады. Зауыт жылына 11 мың тонна – биаксальді-бағдарлы полипропиленді қабықша (ББПҚ), 48 млн дана полипропиленді қапшық және 4 мың тонна полиэтиленді қабықша өндіреді. Арнайы экономикалық аймақта орналасқан жобаның жалпы құны – 16,9 млрд теңге.
«Аталған аймақта басқа да бірқатар жобалардың жұмысы қарқынды жүргізілуде. Солардың бірегейі – біріктірілген газ-химиялық кешені. Қазіргі таңда құрылыс жұмыстары жүріп жатқан нысан іске қосылған кезде жылына 500 мың тонна полипропилен өндіретін боламыз. Жаңа технологиялармен жабдықталған мұндай желі тек Қазақстан, Ресей және Белорусьте ғана бар», – дейді «Полимер Продакшн» ЖШС-ның бас директоры Асқар Құрманов.
Осындай оң өзгерістерге қарап, өңірдің екінші тынысы ашылғандай әсер алғанымыз жасырын емес. Осындай игі істердің арқасында облыстың экономикалық және әлеуметтік жағдайының айтарлықтай артқанын, мемлекеттік бағдарламалардың табысты жүзеге асырылып жатқанын аңғару қиын емес. Келешекте бұдан да ауқымды жобаларды қолға алуды көздеп отырған өңір әлі талай тың бастамаларымен таңдай қаққызатынына сеніміміз мол.
Еламан ҚОҢЫР.