Қазақстанда биыл орта білім беруде қандай өзгерістер бар?

Қазақстанда әрбір баланың сапалы білім алуға құқығы бар. Үкімет жыл сайын білім беру саласын дамыту үшін түрлі шаралар қабылдауда. 2024 жылы мектеп жүйесінде жетілдіру бойынша бірқатар өзгерістер орын алды. Бастауыш білім беруде өзгерістерге келетін болсақ, елімізде "Білім туралы" Заңға сәйкес (3-тарау, 12-бап) ҚР-дағы мектеп білім беру жүйесінің үш деңгейі бар: олар бастауыш білім (4 жыл, 1-4 сынып); негізгі орта білім (5 жас, 5-9 сынып); жалпы орта білім (2 жыл, 10-11 сынып), деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Қазақстанда бастауыш білім берудің қандай ерекшеліктері бар?

Қазақстан Үкіметі мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың қолжетімділігін кеңейту бойынша жұмысты жалғастыруда. Мектепке дейінгі балалар мекемелері ұлттық тұжырымдаманы енгізу жұмысын қолға алды. Мысалы қазақ тілін үйрену, балалар әдебиеті және халық шығармашылығы арқылы қазақ мәдениетінің мұрасымен танысу, цифрлық дамытушы контентті кеңейту, ұлттық құндылықтар туралы мультфильмдер, оқу-әдістемелік кешендер (ҚР білім беруді дамыту Тұжырымдамасы, 2-бөлім, 1-тарау).

2024 жылдың басынан бастап бастауыш білім берудің үлгілік оқу жоспарларына өзгерістер енгізілген болатын.

2022 жылдан бастап "Көркем еңбек" пәнін "Бейнелеу өнері" және "Еңбекке баулу"деп бөлу басталды. 2024 жылы мұндай бөлу үшінші сыныптарға әсер етеді. "Көркем еңбек" бар сыныптарда сағат саны 2 есе, яғни 68 сағаттан 34-ке дейін азаяды. "Бейнелеу өнері" мен "Еңбекке баулу" сағаттарының саны жылына 67-ден 101 сағатқа дейін ұлғайтылатын болады. "Жаратылыстану" сабағының сағаттары азаяды: 203 сағаттың орнына 169 сағат болады.

Бұл өзгерістер сайтта қоғамдық талқылауға шығарылды eGov.kz ("Ашық НҚА" бөлімі).

Оқу процесін ұйымдастыруға кейбір өзгерістер енгізілді:

ҚР Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес бастауыш мектеп үшін оқу жылының ұзақтығы қысқартылды: 1 сынып оқушылары 33 апта (35 апта болды), 2-4 сыныптарда — 34 Апта (36 апта болды) оқиды.

Күнтізбе бойынша бір жылдағы демалыс — 115 күн, оқу жылында-күзде, қыста және көктемде кемінде 25 күн. Бірінші сынып оқушыларына үшінші тоқсандағы қосымша демалыс аптасы беріледі.

1-сыныпта үй тапсырмасы жоқ. 2-сыныпта үй тапсырмасын орындау 50 минуттан аспауы керек, 3-4 сыныптарда-70 минуттан аспауы керек.

ҚР Бастауыш білім беру стандартында атап өтілгендей, оқу жетістіктерін бағалау формативті және жиынтық бағалауды пайдалана отырып, 2-сыныптан басталады. Оқушылардың жетістік деңгейін өлшеу үшін оқушылардың белгілі бір бөлім / түпкілікті тақырып бойынша оқу жетістіктерін бақылау негізінде әрбір оқу пәні бойынша оқу бағдарламасында ұсынылған оқу мақсаттарының жүйесіне сәйкес білімді бағалау критерийлері пайдаланылады.

1 қыркүйектен бастап бастауыш сынып оқушылары мен толық қамтылмаған отбасылардан шыққан оқушылар (шамамен 1,6 млн бала) мектепте тегін тамақ алады, деп мәлімдеген болатын ҚР Оқу-ағарту министрлігі.

"Жайлы мектеп" ұлттық жобасы аясында жаңа ғимараттар бастауыш мектеп үшін жеке блокпен, мектепалды даярлық сыныптары үшін және 1-4 сыныптар үшін жеке спорт залдарымен салынуда. Бұл ұлттық жоба бойынша оқыту оқушылардың білім деңгейіне әсер етеді.

Орта білім берудегі өзгерістер мен ерекшеліктер

Білім беру сапасын одан әрі арттыру үшін жұмыс бес негізгі бағыт бойынша жүргізілуде, деп атап өтті Білім министрі Ғани Бейсембаев: басшылардың кадрлық резервін қалыптастыру;

оқу бағдарламаларын жаңарту;

ауыл мектептерін қолдау;

педагогтарды даярлау және олардың біліктілігін арттыру;

жаңа мектептер салу және қолданыстағы мектептерді жаңарту.

Мұның бәрі Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасында көрініс тапқан.

Қазақстанда негізгі орта білім берудің қандай ерекшеліктері бар?

Негізгі орта білім берудің базалық мазмұны қазақ, орыс және шет тілдерін меңгеруге бағытталған үш тілді білім беру саясаты шеңберінде іске асырылады, сонымен қатар этностарды оқыту тілі бар білім беру ұйымдарында осы этностың ана тілі мен әдебиеті оқытылады.

2024-2025 жылдары 5-9 сыныптарда осындай өзгерістер мен толықтырулар жоспарланған:

5-8 сыныптарда "Жол қозғалысы Ережелері" оқу курсы әр сыныпта 10 сағаттан (сынып сағаттарында және сабақтан тыс уақытта) жүргізіледі.

Қалалық мектептерде сынып 24 және одан да көп адам толған кезде екі топқа бөлінеді, ауылдық мектептерде-20 және одан да көп адам осындай пәндерде: қазақ тілі мен әдебиеті қазақ тілінде оқытпайтын сыныптарда, шет тілі, Көркем еңбек, информатика. Орыс тілі мен әдебиеті сабағында орыс тілінде оқытпайтын сыныптарда екі топқа бөлуге рұқсат етіледі.

Толықтығына қарамастан, көркем еңбек сабағында сыныптар қыздар мен ұлдарға бөлінеді. Оқу жылының ұзақтығы, стандарттарға сәйкес, 34 апта. Демалыс уақыты-кемінде 115 күн, оқу жылында-кемінде 25 күн.

5-6 сыныптарда апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі - 30,5 сағат, 7 сыныпта — 33,5 сағат, 8 сыныпта — 34,5 сағат, 9-11 сыныптарда-36 сағаттан аспайды.

2024 жылы министрлік оқулықтарды цифрландыруды аяқтап, оларды толық көлемде электронды форматқа көшіруге уәде берді. Елордалық мектептер 100% электронды оқулықтармен қамтамасыз етілген, деп хабарлайды ҚР Оқу-ағарту министрлігінің баспасөз қызметі.

2018 жылдан бастап Қазақстанда туу көрсеткішінің өсуі байқалады (2022 жылдан басқа), деп жазады Ұлттық статистика бюросы. 2023 жылы бірінші сыныпқа 380 мың бала, ал жалпы оқушылар саны - 3,5 млн. Үкімет сыныптардың шамадан тыс жүктелуі, үш ауысымдық оқыту және мектептердің апаттық жағдайы мәселесін шешуде.

2024-2026 жылдары "жайлы мектеп" жобасы бойынша ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 30 қарашадағы қаулысына енгізілген өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес бейінді министрлік 740 мың орындық 369 мектеп салуы тиіс (екі ауысымды оқыту кезінде).

2023 жылы сыбайлас жемқорлықтан алынған қаражат есебінен 43 мектеп салынды, деп хабарлады ҚР Оқу-ағарту министрлігінің баспасөз қызметі.