Қазақстандық жас қаламгерлер шығармаларына нені арқау еткен

Қай дәуірде де қаламгерлер өз кезеңінің суреткері. Олар замана болмысын, уақыт үнін қағазға түсіріп, сөзбен суреттейді. Адамның, кейіпкерінің ішкі әлеміне үңіліп, оқырманның жүрегіне, санасына, көзқарасына әсер етеді. Ал бүгінгі оқырман қазақ тілінде жазатын қазіргі қаламгерлерден кімдерді оқып жүр? Skifnews.kz ақпарат порталының тілшісі қазіргі қазақ жазушыларының арасындағы жаңа есімдер шығар және олар үшін қазақ жазушы жастарының ең жарқын өкілдерінің шығармашылығы туралы қызықты материал дайындады.

Айта кету керек, төменде аталған дарындар өздерінің жазушылық қызметімен қатар журналистік және ғылыми салаларда жемісті еңбек етіп, Қазақстанның жас қаламгерлерінің толық тізімінен алысты құрайды.

Мирас Мұқаш – БАҚ саласындағы мемлекет қайраткері, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі.

«Меруерт» әңгімелер жинағына жазушының таңдамалы шығармалары енген. Ол жастайынан прозаға қызыға бастаған. Оның шығармаларынан тек бақытты күндерді ғана емес, күйбең шақтарды да суреттеп, қала мен ауыл өмірін, адамның қуанышы мен қиындығын салыстыруға болады.

Жазушының әңгімелері әртүрлі жас санаттарына арналғандықтан, сіз күтпеген суреттерді кездестіре аласыз. Шығармалары бірнеше ұжымдық жинақтарда жарияланған. Әдебиет сыншылары «Ақ шағала» кітабын Мирастың кемелденген қаламгерлігінің бастауы деп айтады.

Жазушының әсем әңгімелерінің бірі «Ащы алма» балалық шағыңызды еске түсіріп, ата-анасы кешігіп келе жатқан қызды бағып отырған егде әйел туралы баяндайды. Бұл әйел нан мен алма кептіретін. Ал қайтыс болғаннан кейін қыздың аузында қышқыл алманың дәмі қалды. Бұл дәм оған ұнамады және бұл бала үшін табиғи болды. Басында автор, бәлкім, әрқайсымыздың өз Аленамыз болғанын айтады. Бірақ ол кім? Бұл жұмыста бұл қыздың көршісі, оның ата-анасы да күні бойы жұмыста болған және оған қарт әйел де қарайтын. Автор кейіпкерлердің болмысын, мінез-құлқын суреттеуге үңілмей-ақ, ойға қонымды жазады, сонда да оқырман суреттелген ортада образ құрастырып, өзін сезіне алады. Бұл жас жазушының дұрыс сөздерді таңдап, қажетті шылаулар мен танымал өрнектерді қолдану арқылы адамдардың сезімін және жағдайын жеткізе білу қабілетін көрсетеді. Бұл – жазушының шеберлігі.

Алмас Нүсіп – «Барлау» прозалық жинағының авторы, журналист, БАҚ қызметкерлері арасындағы «Самғау» облыстық байқауының жеңімпазы.

«Түтінің ошпесін!» әңгімесі. («Ошағың сөнбесін!») орыс тіліне аударылып, «Әдебиет порталында» әр түрлі жас санатындағы оқырмандарға қолжетімді. Алмас айналадағы шындық объектілерін суреттеуге бейнелі және өзінше жақындайды. Оның шығармалары оқырманға терең мағыналы, терең хабарларға толы. Ал бұл әңгіме ұрпақтар сабақтастығы идеясын, әкеден балаға – отбасының мұрагері, ал негізгі нысаны – темекі.Ал жұмыс символдық сөздермен аяқталады:

«Ұрпақ жалғастырады. Әкелер ошағы да, есімдері де өшпейді. Бұл ата-бабамыздың басты мұрасы!».

Бір айта кетерлігі, Ә.Нүсіп адамдардың психологиясын өте нәзік байқап, кейіпкерлердің көңіл-күйін, сезімін, басынан кешкендерін дәл суреттейді. Жазушының анау-мынау шығармасын оқығанда басқа, о дүниелік әлемге тап болғандай боласың.

Әлібек Байбол – «Теміржол станциялары» («Теміржол вокзалы»), «Құлдар Патшалығы» («Құлдар патшалығы»), «Ой ұшқындары» («Ой ұшқындары») атты үш кітаптың және сегізге жуық пьесаның авторы. жоғары марапаттарға ие болды, республикалық және халықаралық байқаулардың «Драматургия» аталымы бойынша Гран-при иегері, ғылыми қызметкер.

Оның соңғы шығармаларының бірі – балаларға арналған «Жандос күткен көктем» повесі. Сол көзіне ота жасау керек болған, бірақ ата-анасының ота жасауға ақшасы жетпей қалған Жандос есімді бала туралы жақсы әңгіме. Әйтеуір, Айсұлудың анасы мен көршісі Дәуреннің арасындағы әңгімеде соңғысы бар болғаны 300 мың теңге ақшалай көмектеспейді, бірақ ол осы соманың жартысын берген. Шығарма қарапайым тілмен жазылғанымен, кейде әдеттен тыс тіркестер мен сөйлемдер кездеседі, мысалы: Жандостың суреттеуінде «Өзі бассынан бақайына дейін түнген кабинет».

Жазушының көрнекті пьесаларының ішінде «Бекзат – чемпион!»; ол қуыршақ театрында өнер көрсету мақсатында 1-4 сынып балаларына арналған.

Жас жазушы сюрреализм мен абстрактілі реализмнің шегіндегі фантастикалық реализм жанрына маманданған, ол қысқаша және нақты жазады.

Есболат Айдабосын – филолог, журналист, Қазақстан Республикасы Жазушылар одағының мүшесі, бірнеше әдеби байқаулардың лауреаты, «Алтын қалам», «Алтын тобылғы» әдеби сыйлықтарының иегері.

Оның «Қамшыстар» хикаяты бүкіл өмірін мал бағумен өткізген атасы Қоңыраттың бірнеше қызы мен көптен күткен жалғыз ұлы болғанын, одан немересі Самғар дүниеге келгенін баяндайды. Ол мектепті енді бастады. Шығарманың басында Қоңырат ата мен әйелінің көңілді әңгімесі суреттеледі. Ол оны жұмыстан қуып, сағат неше екенін, оның күңкілдейтінін, жұмыс кездесуіне баратынын (әрине, оның нышаны жоқ) уақыт қызықтырғандықтан сұрай берді. Автор мұнда қызықты тәсілдер мен көркем сөз фигураларды пайдаланады. Атасы қалада өспегендіктен, қазақтың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын білмейтін немересінің не екенін де білмейді. Қоңырат немересіне қатты жауап берді, бірақ бұл арада баланың кінәсі жоқ, бәрі ата-ананың мойнында деп ойлаудан тыйылды. Тамырында қазақтың қаны ағып жатқандықтан, кішкентайы алғаш көрсе де мақтан тұтқан Қамшаны сүйікті немересіне табыстады.

Жалпы, Е.Айдабосын қазақ тілінің сөз тіркестері мен сөз тіркестерінің ұзақ буындылығымен және бояулы бояуымен ерекшеленеді. Жоғарыда аталған балалар әңгімесінде де жазушы күрделі сөз формаларын қолданып, сонымен бірге оқырманды көпшілікке етене таныс ауылдың тұрмыс-тіршілігіне қанықтырады.

Мақсат Мәлік – журналист, халықаралық «Шабыт» фестивалінің «проза» аталымы бойынша Гран-при иегері.

«Жұмбақ кітап» жинағында оның «Қарғыс атқыр патшалық» («Қарғыс атқыр патшалық»), «Утопия» сияқты әлеуметтік өмір мәселелерін баяндайтын әңгімелері, сондай-ақ «Ажалды құған жігіт» ( «Адам, өлген соң жүгірген»), «Ұлы Адам» («Ұлы адам»), «Бассыз бөрі» («Бассыз қасқыр»), «Ертекші қыз» («Ертегіші»), «Шарт» («Шарт»), қысылған форматта жазылған.

Оның «Ертекші қыз» хикаяты әңгімеші мен жігіттің диалогына байланысты қызық, «Баяғыда...» деп басталады. Ертегіші күнде кешке әдемі кең ақ көйлек киіп, еменнің түбіне барып, от жағып, ертегі айтып беретін. Олардың бәрі әр түрлі болды және оның әрқашан тыңдаушылары болды, тіпті аспан, жұлдыздар, жел, емен және айналадағы барлық тірі заттар түрінде. Бірақ бір ертегінің соңы жоқ еді. Ертегіші жігіттің соңынан ерсе, сол тағдырға уәде берді, бірақ ол мұны қатты қаласа, оған қатты ұнады. Әңгімешімен қоштасып, үйіне асығыс аттанып, заттарын қапшыққа асығыс жинап, еменге қарай бет алды. Ал тізерлеп отырып: «Баяғыда...» деп ертегі айта бастады. Циклдың бір түрі.

Әңгіме қарапайым және түсінікті жазылған, философиялық мағынаға ие және жас жігіттің сүйкімді әңгімешіге деген нәзік сезімін сезінеді.

Жоғарыда аталған жазушылардың жастығына қарамастан, олардың шығармаларымен оқырмандарды таныстыру мақсатында олардың кейбірінің қысқаша мазмұны осы материалда берілген.

Қазіргі Қазақстандағы қазақтілді жазушылардың әрқайсысы ана тілінің сақталуына, қазақ әдебиетінің өркендеуіне өз үлестерін қосуда. Барлығы да талантты және өнертапқыш, әрқайсысының өзіндік жазу стилі мен бай қиялы бар, бірақ олардың барлығына ортақ бір нәрсе бар – сөзге деген сүйіспеншілік және әдебиеттің ғажайып әлеміне жаңалық әкелуге деген ұмтылыс. Сонымен қатар, олар өздерінің алдындағыларды ұмытпайды және олардан барлық жақсылықты қабылдауға тырысады.