Қазақстанда ұлттық биометриялық сәйкестендіру жүйесі қашан іске қосылады және оның рөлі қандай болмақ?

Қазақстанда ұлттық биометриялық сәйкестендіру жүйесі іске қосылмақ. Премьер-министр Олжас Бектенов Қазақстанда қашықтан биометриялық сәйкестендірудің орталықтандырылған ұлттық жүйесі құрылатынын мәлімдеді, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Премьер-министрдің айтуынша, ол барлық салаларда, соның ішінде азаматтар мемлекеттік қызметтер мен банк қызметтерін пайдаланған кезде қолданылатын болады. Ұлттық жүйе бірыңғай биометриялық деректер базасын құру және оның өзектілігі мен қауіпсіздігін сақтау үшін қажет. 

"Ұлттық жүйені іске қосу осы жылдың соңына дейін цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің басшылығымен "Ұлттық ақпараттық технологиялар" компаниясы мен BTS Digital компаниясы арасында бірлескен кәсіпорын құру арқылы жоспарлануда", – деді Бектенов.

Бектеновтің айтуынша, қазақстандықтар қалаған жағдайда қызметтерді алу процесінде сәйкестендірудің басқа әдістерін де қолдана алады, мысалы SMS арқылы бір реттік пароль алу, электрондық цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) немесе электрондық поштаға байланыстырылған логин/парольді пайдалана алады. Оның айтуынша, бұл әдістер нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес жеке немесе біріктіріліп қолданылуы мүмкін.

Қашықтықтан сәйкестендіру жүйесі коронавирустық инфекция пандемиясы кезінде жүйелер мен дерекқорларға қауіпсіз қол жеткізу құралы ретінде кеңінен қолданылды. Мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерімен интеграцияланған digital ID жүйесін пилоттық пайдалану 70 млн-нан астам сәйкестендіруді жүргізуге мүмкіндік берді, оны 11 млн-нан астам азамат пайдаланды.

Жауапта қазіргі уақытта қолданыстағы заңнамада азамат тарапынан тиісті келісімді алғаннан кейін дербес деректерге қол жеткізу тәртібі регламенттелгені атап өтілді. Бұл ретте ақпараттық қауіпсіздік талаптарының сақталуы және мемлекеттік жүйелерде дербес деректердің қауіпсіз сақталуы қамтамасыз етілді. Осы Үкіметпен бірге биометриялық параметрлер бойынша, оның ішінде жасанды интеллект арқылы тұлғаны қауіпсіз сәйкестендіру процестері тұрақты негізде жетілдірілуде.

"Барлық салалар үшін, оның ішінде азаматтардың мемлекеттік қызметтерді алуы және банк сервистерін пайдалануы үшін қашықтықтан биометриялық сәйкестендірудің орталықтандырылған ұлттық жүйесін құру бойынша жұмыс жүргізілуде. Ұлттық жүйені іске қосу "ұлттық ақпараттық технологиялар" АҚ мен "BTS Digital" ЖШС арасында ағымдағы жылдың соңына дейін цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің(ЦДИАӨМ) басқаруымен бірлескен кәсіпорын құру арқылы жоспарлануда", - деп түсіндірді министрлік басшысы.

Жауапқа сәйкес, қазіргі уақытта биометриялық деректерді пайдалану және қорғау тәртібі қолданыстағы заңнамамен реттеледі. Бұл ретте биометриялық деректерді жинау, өңдеу және сақтау мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде оларды биометриялық аутентификациялау үшін жеке тұлғалардың биометриялық деректерін жинау, өңдеу және сақтау қағидаларымен регламенттеледі. Сонымен қатар, ЦДИАӨМ тиісті тексеру жүргізу үшін дайындық жұмыстары жүргізілуде, оның қорытындысы туралы мәжілісмендерге қосымша ақпарат беріледі.

"Балалар биометриясына қолжетімділікті жүзеге асыру үшін кәмелетке толмаған тұлғалардың заңды өкілдерінің қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, ұлттық жүйе шеңберінде олардың дербес деректеріне қол жеткізуге келісім беру мәселесі пысықталуда", - деп атап өтті Бектенов.

Сондай-ақ, жауапта министрлер кабинетінің басшысы қызметтерді алу процесінде аутентификацияның басқа әдістерін қолданғысы келетін азаматтар үшін сәйкестендірудің баламалы әдістері бар екенін атап өтті, мысалы, бір реттік пароль (SMS-код), электрондық цифрлық қолтаңба және (немесе) электрондық поштаға байланған логин/пароль. Олар азаматтардың құқықтарына нұқсан келтірмей, кешенді (көп факторлы аутентификация) не қолданудың қандай да бір саласының нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкес жеке қолданылады. Биометриялық ақпаратты қорғау мәселелері ұлттық жүйені құру шеңберінде ескерілетін болады.

Бұған дейін депутаттар ҚР-да биометриялық деректерді жинау мен сақтауды қатаңдатуды ұсынған болатын. Қазақстандықтар Ресейге кірген кезде биометрияны тапсырады. Ресейдің цифрлық даму министрлігі тамыз айында елге кірген кезде шетелдік азаматтардан биометриялық деректерді жинау экспериментін бастады.