Қазақстанда ең төменгі күнкөріс деңгейі 9,7%-ға төмендеді: Халық енді қызанақ пен қияр жемей ме?

Биыл 4 желтоқсанда Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «2025-2027 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заңға қол қойды. Толық мәтіні «Казахстанская правда» газетінде жарияланған. Ол Қазақстанда есептелген көрсеткіштердің жаңа өлшемдерін белгілейді, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.

Мәселен, 9-бапта 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі жалақы (МВт) бұрынғы деңгейде – 85 мың теңгені құрайтыны көрсетілген. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері 28 215 теңгеден 32 360 теңгеге дейін өседі. Ең төменгі зейнетақы мөлшері 57 853 теңгеден 62 771 теңгеге дейін өседі.

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жәрдемақыларды және өзге де әлеуметтік төлемдерді есептеу, сондай-ақ өсімпұлдарды, салықтарды және басқа да төлемдерді қолдану үшін айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 3 692 теңгеден 3 932 теңгеге дейін өседі. Базалық әлеуметтік төлемдердің (МЖ) мөлшерін есептеу үшін өмір сүру минимумы 43 407 теңгеден 46 228 теңгеге дейін өседі.

2025 жылға арналған ең төменгі есептік көрсеткіштер:

Айлық есептік көрсеткіш (АЕК) – 3 932 теңге

Ең төменгі жалақы (ТЖМ) – 85 000 теңге

Ең төменгі күнкөріс деңгейі (LM) – 46 228 теңге

Ең төменгі базалық зейнетақы – 32 360 теңге

Ең төменгі бірлескен зейнетақы – 62 771 теңге

Қазақстанда өмір сүру құны айтарлықтай төмендеді

Қазақстанда өмір сүру минимумы бір айдың ішінде 9,7%-ға күрт төмендеп, 49 756 теңгені құрады. Әртүрлі жастағы азаматтарға ең төменгі қажеттіліктер үшін қанша ақша қажет?

Ең төменгі күнкөріс деңгейі (LS) - бұл бір адамның өмір сүруіне қажетті азық-түлік өнімдерінің, тауарлар мен қызметтердің ең төменгі жиынтығының құны. Бұл көрсеткіш ай сайын есептеледі және атаулы әлеуметтік көмекті есептеуге, сондай-ақ халықтың кедейлік деңгейін анықтауға арналған.

Ұлттық статистика бюросы (BNS), бұл ретте, ең төменгі жиынтық азық-түлік себетінен және азық-түлік емес тауарлар мен қызметтерге (жалпы құнның 45% құрайды) шығындардың тіркелген үлесінен тұратынын еске салады.

Фото: Астана әкімдігі

Азық-түлік тауарларына 43 атау кіреді. Оның ішінде: ет, балық, сүт, май, нан, көкөністер мен жемістер, жұмыртқа, қант, шай және дәмдеуіштер. Өмір сүру құнын білу үшін азық-түліктің орташа бағасы ең төменгі тұтыну нормаларына көбейтіледі. Осылайша, PM елдің аймағына, сондай-ақ халықтың жасы мен жынысына байланысты ерекшеленеді.

2024 жылдың қарашасында Қазақстанда өмір сүру минимумы 49 756 теңгені құрады.

Бұл қазан айындағы көрсеткіштен (55 079 теңге) бірден 9,7%-ға аз.

Бірақ БНС-тің бұл төмендеуі бағаның төмендеуімен емес, «Азық-түлік өнімдерін тұтынудың ғылыми негізделген физиологиялық нормаларына» сәйкес қызанақ, қияр, қарбыз және жүзім осы айда тұтынудан алынып тасталғанымен түсіндірілді. Сондықтан ең төменгі қажеттіліктерге қажетті жалпы сома да азайды.

Өткен жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда, айтпақшы, 4,4 пайызға өсті.

 Ең жоғары күнкөріс деңгейі Маңғыстау облысында (60 561 теңге), Астанада (53 560 теңге) және Алматыда (53 167 теңге) тіркелді. Ең аз қажеттілікке Түркістан (45 528 теңге), Ақтөбе (44 957 теңге) және Қызылорда (44 625 теңге) облыстарының тұрғындары ең аз мұқтаж.

Әртүрлі жастағы 13 жасқа дейінгі қазақстандық балалар үшін ең төменгі күнкөріс құны – 40 018 теңге. Ал 14 пен 17 жас аралығындағы ұлдар үшін, керісінше, ең жоғары 62 886 теңге. Бір жастағы қыздарға – 48 188 теңге. 18 жастан асқан ерлер мен әйелдерге айына кем дегенде 59 145 және 46 959 теңге қажет. Ал зейнеткерлер мен қарттарға – 46 548 теңге.

Біз мұндай сомалар минималды қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналғанын атап өтеміз, яғни бұл өмір сүру үшін қажетті минимум. Ал қалыпты өмір сүру үшін, тиісінше, көбірек қажет.

Сондай-ақ, Қазақстанда жыл сайын базалық әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін ең төменгі күнкөріс деңгейінің бірыңғай мөлшері белгіленетінін еске сала кетейік. Ол аймақтықтан өзгеше болуы мүмкін.

Қияр мен қызанақ бағасы шамамен 40% қымбаттады

Ұлттық статистика бюросының хабарлауынша, 2024 жылғы қарашада тұтыну бағаларының айлық индексі алдыңғы айдағыдай 0,9% құрады.

Азық-түлік тауарларының бағасы – 1,1%, ақылы қызметтер – 0,8%, азық-түлік емес тауарлар 0,7% жоғарылады.

Азық-түліктен қияр бағасы – 40,3%, қызанақ – 37,3%, тәтті бұрыш – 15,5%, басты пияз – 13,9%, сарымсақ – 10,1%, қырыққабат – 8,9%, картоп – 6,2%, апельсин – 4,8%, лимон – 4,1%, күнбағыс майы 4% өсті. Бағаның төмендеуі күрішке – 2%, қантқа – 1,9%, алмаға 0,7% байқалды.

Тұрғын үй-коммуналдық қызметтер саласында тарифтер суық суға – 11,4%, электр энергиясына – 3,4%, қоқыс шығаруға – 2,2%, орталықтан жылытуға 2,1% жоғарылады. Шинамонтаж қызметтері 3%, монша қызметтері – 2,6%, шаштараз бен сұлулық салондарының қызметтері 1,2% қымбаттады.

Сонымен қатар, ағымдағы жылдың қараша айында бағаның өсуі отынға – 1,4%, тас көмірге 1% байқалды. Смартфон – 9,8%, алтыннан жасалған неке жүзігі – 6,2%, киім және аяқкиім 0,9% қымбаттады.

Өңірлердің ішінде ең жоғары айлық инфляция Қарағанды облысында – 1,5% (орташа республикалық деңгейден 0,6 п.т. жоғары), ең төменгі – Алматы қаласында 0,4% тіркелді.

Өңірлер бөлінісінде ең жоғары азық-түлік тауарларының бағалары Шымкент қаласында – 2%, азық-түлік емес тауарларына – Маңғыстау облысында 2,3%, ақылы қызметтерге – Алматы облысында 2,6% өсті.