Қазақстан жастарды жұмысқа орналастыру тәсілін қалай өзгерте алады?

Соңғы 20 жылда Қазақстан жастар жұмыссыздығы проблемаларын біліктілікті арттыру бағдарламалары, жеңілдікпен кредит беру және жастарды маусымдық және инфрақұрылымдық жұмыстарға уақытша жұмысқа орналастыру арқылы шешуге тырысты. Алайда, бұл бағдарламалар жұмыссыздықты азайтуға және жастар үшін еңбек жағдайларын жақсартуға мүмкіндік бермейді, бірақ мақсатты индикаторларды тұрақсыз жақсартуға бағытталған, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпараттық порталы.

«Қазақстан 2020: болашаққа жол» мемлекеттік жастар саясаты жобасына сәйкес 30 жасқа толмаған азаматтар «Қазақстанның маңызды бәсекелестік әлеуеті» саналады. Құқықтық және мәдени аспектілерден басқа, бұл бағдарлама жастардың әлеуметтік-экономикалық дамуы мен кәсіби өсуінің қажеттілігіне назар аударады. Құжат осыған бағытталған бірнеше шараларды көздейді: кәсіптік білім берудің дуальды жүйесінің жобаларын іске асыру, кәсіптік лицейлер ашу, университеттердің материалдық-техникалық базасын жақсарту және түлектердің жұмысқа орналасуына кепілдік беретін ірі компаниялар тарапынан жоғары оқу орындарына қамқоршылық жүйесін әзірлеу.

«Қазақстан 2020: болашаққа жол» жастар саясаты жобасына дейін елімізде 2001 жылғы «Қазақстан жастары» бағдарламасы, сондай-ақ 2003-2004 және 2005-2007 жылдарға арналған жастар саясаты жобалары жұмыс істеді. Осы құжаттардың әрқайсысы жастардың жұмысқа орналасу жағдайын жақсартуға арналған. Алайда жастар арасындағы жұмыссыздық мәселесін шешуге бағытталған арнайы бағдарлама әзірленбеген. Бұл үшін жасалған механизмдер жалпы жұмыспен қамту бағдарламаларына енгізілген. Бүгінде елімізде нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы, сондай-ақ «Жұмыспен қамту 2020-2021 жол картасы» іске асырылуда.

Осы ретте айта кету керек, 2020 жылға арналған жұмыспен қамту бағдарламаларының іс – шараларымен қамтылған жұмыссыз жастардың үлесі өтініш білдірген 880 мың адамның 59,5% - ын (шамамен 356,4 мың адам) құрайды. Бұл жұмысқа орналастырылғандардың орташа жалақысы 89,6 мың теңгені құрайды.

«Еңбек» бағдарламасы шеңберінде мынадай нысаналы индикаторлар қойылады: жұмыссыздық деңгейі 4,8% - дан аспайды, жұмыс күшінің құрамындағы негізгі, орта, жалпы және бастауыш білімі бар еңбек ресурстарының үлесі 20% - дан аспайды, ал нәтижесіз жұмыспен қамтылғандардың үлесі 10,2% - дан аспайды%.

Сондай-ақ, жастар әлеуметтік жұмыстарға жіберіледі, онда мемлекет оларға белгіленген жалақы мөлшерінің 35% - ын, сондай-ақ жалақысы 30 мыңнан 150 мың теңгеге дейінгі «Жасыл ел» жазғы жұмыстарын субсидиялайды. Сонымен қатар, елімізде «бірінші жұмыс орны» бағдарламасы іске асырылуда, онда жұмыс беруші қызметкерді 24 айға дейінгі мерзімге тұрақты жұмысқа орналастырады, бұл ретте бірінші жылды жергілікті жұмыспен қамту орталығы толық субсидиялайды. 2020 жылы оған 1000 адам қатысты. Сонымен қатар, «ұрпақтар келісімшарты» бағдарламасы бойынша 2020 жылы зейнетке шыққан мамандарды алмастырған 500 жас жұмысқа орналастырылды. Осы шаралардың бәрінен басқа, 2020 жылы практикаға 34,6 мың жас жіберілді.

Қазақстан экономика құрылымының өзгеруін және еңбек нарығына жаңа ұрпақтың келуін ескере отырып, осы проблеманың шиеленісуіне тап болуы әбден мүмкін. Бірақ билік жылдан жылға жұмыспен қамту бағдарламаларын шығарады, олардың негізгі құралдары гранттар, несиелер, білім беру курстары, жалақы мөлшерлемелерін субсидиялау және жалақысы төмен уақытша жұмыс орындарын құру. Олар жастардың салыстырмалы түрде шағын бөлігін жұмысқа орналастыруға көмектеседі және көп жағдайда нысаналы индикаторларды орындауға бағытталған.