«Табиғатты қорғау – мемлекеттік маңызы зор іс»

Қоршаған ортаны қорғау – адамзаттың араласуы маңызды рөл атқаратын салалардың бірі. Саяси күн тәртібіндегі экологиялық мәселелердің бекітілуі және мемлекеттердің экологиялық саясатты тақырыптық жүзеге асыруының басталуы азаматтық экологиялық бастамалар мен жаппай экологиялық қозғалыстың дамуының нәтижесі болды, – деשּׁ жазады Skifnews.kz.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев табиғатты қорғау мәселесіне қашанда ерекше назар аударып келеді. Мемлекет басшысы бір сөзінде Қазақстанда жан-жануарлардың, құстардың, балықтар мен өсімдіктердің ондаған түрі жойылып кету қаупінің алдында тұрғанына алаңдай келе,  «табиғатты қорғау – мемлекеттік маңызы зор іс», деген болатын 

Қазіргі уақытта экологиялық үкіметтік емес ұйымдардың (ҮЕҰ) маңызы барлық жерде, соның ішінде Қазақстанда да мойындалып отыр. Олардың негізгі рөлі - азаматтардың саламатты қоршаған ортаға деген құқықтарын қорғау болып саналады. 
Осы рөлді жүзеге асыру үшін ҮЕҰ: 
- тиімді экологиялық саясатты әзірлеуге және жүзеге асыруға жәрдемдеседі; 
- экологиялық бақылау мен мониторингті жүзеге асырады; 
- халық арасында ақпараттық-ағартушылық жұмысты жүргізеді; 
- экологиялық маңызы бар шешімдерді қабылдау процесіне жұртшылықтың кең тобын тартады; 
- адамның мекендеу ортасы мен денсаулығын жақсартуға және қоршаған ортаға көшуге бағытталған практикалық жұмысты жүргізеді. 

Табиғи ресурстар шетсіз-шексіз емес. Оларды қорғап, қалпына келтірумен айналысу керек. Бүгінде Қазақстанда үлкен жұмыстар атқарылуда. Табиғи ресурстарды сақтау жөніндегі қызмет министрліктің стратегиялық және жедел жоспары, сондай-ақ6 Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің жұмыс жоспары шеңберінде жүзеге асырылды.

Орман шаруашылығы

Соғы бірер жылда еліміз бойынша Ормандарды молықтыру көлемінің ұлғаюы байқалады. Ағаш отырғызу жоспары 59,8 мың гектар болса, іс жүзінде 63,9 мың гектар отырғызылды.

Сексеуіл екпелерін сақтау бойынша шаралар қабылдануда. Мәселен, өткен жылы талды кесудің барлық түріне мораторий 2023 жылға дейін ұзартылды, бұл ретте сексеуіл отырғызу көлемі ұлғаюда.

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

2019 жылы «Бурабай» ұлттық паркі мен Барсакелмес қорығының аумағын кеңейту бойынша іс-шаралар басталды. 2021 жылы жаңа «Ұлытау» ұлттық паркін құрылды, бұл Орталық Қазақстанның далалық экожүйелерін қорғауға мүмкіндік береді.

Келу және ішкі туризмді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында 10 басым туристік аумақ айқындалды, олардың құрамына 6 ұлттық парк енгізілді.

Бағдарламаны іске асыру үшін ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі бизнес өкілдерімен бірлесіп Іле-Алатау ұлттық паркінің экологиялық туризмді дамытудың мастер-жоспарын әзірледі, оның негізінде ұлттық парктің бас жоспарына тиісті өзгерістер енгізілді. Іле-Алатау ұлттық паркі аумағында экологиялық туризмді дамытуға салынған инвестиция көлемі шамамен 27 млрд теңгені құрайды.

Алтын Емел, Шарын және Көлсай көлдері ұлттық табиғи парктері үшін де осындай мастер-жоспарлар әзірленді. Көрсетілген шаралар экологиялық туризмді дамытуға, жаңа жұмыс орындарын құруға, отандық бизнеске туризмнен пайда табуға, жаңа серпін ашуға мүмкіндік береді.

Жануарлар әлемі

Жыл сайын сирек тұяқты жануарлар мен киіктер санының өсуі байқалады, соңғыларының популяциясы бүгінде (2021 жылғы санақ бойынша)   800 мыңға жетті.

Аталған тапсырманы орындау мақсатында министрлік құқық қорғау органдарымен бірлесіп қылмыстық заңнамаға түзетулер енгізді. Сонымен қатар, инспекторлардың өмірі мен денсаулығын қорғау шараларын күшейту бойынша түзетулер қабылданды.

Жабайы жануарлардың табиғи популяцияларына қысым жасауды азайту үшін аңшылық шаруашылығын дамыту саласындағы перспективалы бағыттардың бірі саналатын жабайы аңдарды өсіруді дамыту қажет. Осы мақсатта заңнамалық актілерге тиісті түзетулер енгізілді.

Сонымен қатар, сирек кездесетін жануарларды сақтау және олардың санын көбейту мақсатында оларды тарихи мекендеу орындарына көшіру бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Бұдан басқа, Түркістан облысында сирек кездесетін құстардың өсімін молайту үшін халықаралық жек дуадақты сақтау қорының қолдауымен оны өсімін молайту жөніндегі орталық салынды, олар есепті жылы табиғатқа 6 мыңнан астам дарақты шығарды.

Балық шаруашылығы

Тауарлы балық өсіру көлемінің өсуі байқалады, өткен жылы шамамен 4,8 мың тонна балық өсірілді.Өткен жылы балықты қайта өңдеу нәтижесінде жалпы сомасы $58 млн болатын 25 мың тоннаға жуық өнім экспортталды.

Бүгінгі таңда 17 балық өңдеу кәсіпорны Еуропалық Одақ елдеріне балық өнімдерін экспорттауға құқылы және 64 кәсіпорын балық өнімдерін Қытай нарығына экспорттай алады.

2019 жылдың көктемгі кезеңінде балық ресурстарын сақтау үшін еліміздің батыс өңірінде балықтардың, оның ішінде бекіре тұқымдас балықтардың уылдырық шашатын жерлерге кедергісіз өтуін қамтамасыз ету мақсатында кең ауқымды «Бекіре-2019» балық қорғау акциясы өткізілді.

Бұдан басқа, акваторияларды тасталған және заңсыз орнатылған балық аулау желілерінен тазарту және жағалау аумақтарын жинау мақсатында «Таза су айдындары» табиғатты қорғау акциясы өткізілді. Каспий итбалығын сақтау бойынша шаралар қабылдануда.

Сонымен қатар, Ресей Федерациясының экология және табиғи ресурстар министрлігімен кездесу барысында Каспий итбалығының популяциясын сақтау бойынша бірлескен іс-қимыл жоспарын әзірлеу туралы келісімге қол жеткізілді.