Трамптың Ресеймен ядролық соғысқа дайын екені туралы мәлімдемесі: ықтималдылық қандай?

АҚШ президенті Дональд Трамптың Ресеймен ядролық соғысқа дайын екенін меңзеген мәлімдемесі халықаралық аренада үлкен резонанс тудырды. Ядролық қару тақырыбы — ХХІ ғасырдағы ең қауіпті мәселелердің бірі, ал оны әлемдегі ең ірі ядролық державалардың бірінің экс-басшысы көтеруі жағдайды одан сайын шиеленістіре түседі. Бүгінде әлемдік қауымдастық алдында басты сұрақ тұр: бұл — саяси риторика ма, әлде нақты қауіптің белгісі ме? Мұндай мәлімдемелер жаһандық қауіпсіздікке қалай әсер етуі мүмкін және ядролық қақтығыс шынымен де орын алу ықтималдығы бар ма?

Неліктен ядролық соғыс ықтималдығы төмен

Көптеген сарапшылардың пікірінше, АҚШ пен Ресей арасындағы стратегиялық ядролық соғыстың басталу ықтималдығы өте төмен. Бұған бірнеше негізгі фактор әсер етеді:

1. Өзара кепілдікпен жою қағидасы (MAD): Екі ел де бір-біріне «екінші соққы» жасай алатындай ядролық арсеналға ие. Бұл жағдайда бірінші болып шабуыл жасау екі тарап үшін де өзін-өзі жоюға тең.
2. Институционалдық тежегіштер: Ядролық қару қолдану — президенттің жалғыз шешімімен орындалатын қадам емес. Арнайы командалық тізбек, қатаң процедуралар және бірнеше деңгейлі тексеру жүйелері бар.
3. Альтернативті құралдардың көптігі: Экономикалық санкциялар, дипломатиялық қысым, кибершабуылдар және дәстүрлі қарулы күштер — ядролық соғыстан әлдеқайда қауіпсіз әрі тиімді нұсқалар.
4. Саяси-экономикалық салдарлар: Ядролық қақтығыс әлемдік экономикаға, халықаралық қатынастарға және ішкі тұрақтылыққа орны толмас зиян келтіреді.

Алаңдауға негіз жоқ емес...

Тікелей соғыс ықтималдығы төмен болғанымен, бірқатар факторлар оны толығымен жоққа шығармайды:

• Риторикалық шиеленіс — қатал мәлімдемелер қарсы тарапты қате шешім қабылдауға итермелеуі мүмкін.
• Дипломатиялық арналардың үзілуі — байланыс болмауы қателікпен әрекет ету қаупін арттырады.
• Технологиялық және киберқауіптер — командалық жүйелерге шабуылдар қате сигнал жіберілуіне әкелуі ықтимал.
• Локалдық қақтығыстардың эскалациясы — аймақтық соғыс кеңейсе, ядролық факторды қолдану қаупі артады.

Сарапшылар нені бақылауға кеңес береді

Ядролық соғысқа қатысты тәуекелдерді түсіну үшін келесі индикаторларды қадағалау маңызды: АҚШ пен Ресейдің ресми әскери мәлімдемелері; Ядролық дайындық деңгейінің өзгеруі; Дипломатиялық байланыстардың белсенділігі немесе үзілуі; Халықаралық беделді БАҚ пен әскери сарапшылардың бағалары.

Трамптың мәлімдемесі — саясаттағы күшті риторика мен геосаяси шиеленістің көрінісі. Дегенмен, ядролық соғыс шынайы сценарий ретінде әлі де өте төмен ықтималдықта қалып отыр. Басты қауіп — эмоциялық мәлімдемелер мен қателікке толы эскалацияда. Сондықтан халықаралық қауымдастық үшін ең басты міндет — диалог арналарын ашық ұстап, кез келген дағдарысты дипломатиялық жолмен шешу.